XSL Dönüşümleri (XSLT) Sürüm 1.0

2.1 XSLT İsim-alanı

XSLT isim-alanı tanımı http://www.w3.org/1999/XSL/Transformadresinde bulunmaktadır.

Not:

Adresin içindeki 1999 ibaresi, bu tanım-yerinin (URI) W3C tarafından tahsis edildiği yılı belirtir. XSLT'nin kullanılmakta olan sürümünü göstermez (kullanılmakta olan XSLT sürümü özniteliklerle belirtilir (bkz, stylesheet Elemanı ve Birebir Hedef Eleman olarak Biçembent).

XSLT işlemcileri bu isim-alanındaki elemanları ve öznitelikleri tanımak için XML isim-alanları mekanizmasını [XML Adları] kullanmalıdır. XSLT isim-alanındaki elemanlar sadece biçembent içinde tanınırlar, kaynak belge içinde tanınmazlar. XSLT tarafından tanımlanmış elemanların tam listesi Elemanların Özet Sözdizimleri bölümündedir. Üreticiler XSLT isim-alanını yeni elemanlar ve öznitelikler ekleyerek genişletmemelidirler. Böyle bir genişletme yapılacaksa, bu ayrı bir isim-alanında yapılmalıdır. Ek yönerge elemanları için kullanılacak bir isim-alanı Eklenti Elemanlar bölümünde belirtilmiş olan eleman ekleme mekanizmasına göre tanımlanmalıdır.

Bu belirtimde, XSLT isim-alanındaki elemanlara atıfta bulunmak için xsl: öneki kullanılmıştır. Ancak, XSLT biçembentleri, XSLT isim-alanının tanım-yerine (URI) önek belirten bir isim-alanı bildirimi yaparak başka bir önek kullanmakta özgürdürler.

XSLT isim-alanındaki bir eleman XSLT isim-alanında bulunmayan bir özniteliği, boş olmayan bir isim-alanı tanım-yerine sahip öznitelik genişletilmiş ismi belirterek içerebilir. Böyle özniteliklerin varlığı, XSLT elemanlarının ve işlevlerinin bu belgede tanımlanmış davranışını değiştirmemelidir. Bu bakımdan, bir XSLT işlemci böyle öznitelikleri yoksaymakta daima özgürdür ve isim-alanı tanım-yerini bulamıyorsa bunları bir hata vermeksizin yoksaymalıdır. Bu tür özniteliklerle, örneğin, eşsiz tanıtıcılar, eniyileme ipuçları veya belgeleme içerilebilir.

XSLT isim-alanından bir eleman için, bu belgede o eleman için tanımlananlardan başka, boş isim-alanı tanım-yeri belirten genişletilmiş isimli özniteliklere sahip olmak bir hatadır.

Not:

XSLT eleman, öznitelik ve işlev isimleri için kullanılmakta olan uzlaşımlar şunlardır: isimler küçük harflerden oluşur, sözcükleri ayırmak için tire imleri ve XML veya HTML gibi alakalı bir dilin sözdiziminde yeralmak kaydıyla kısaltmalar kullanılabilir.

2.2 stylesheet Elemanı

<xsl:stylesheet
  id = id
  extension-element-prefixes = dizgecikler
  exclude-result-prefixes = dizgecikler
  version = sayı >
  <!-- İçeriği: (<xsl:import>*, tepe-seviyeden-elemanlar) -->
</xsl:stylesheet>

<xsl:transform
  id = id
  extension-element-prefixes = dizgecikler
  exclude-result-prefixes = dizgecikler
  version = sayı >
  <!-- İçeriği: (<xsl:import>*, tepe-seviyeden-elemanlar) -->
</xsl:transform>

Bir biçembent, bir XML belgede bir xsl:stylesheet elemanı tarafından ifade edilir. xsl:transform elemanı xsl:stylesheet elemanının yerine (eşanlamlı) kullanmak içindir.

Bir xsl:stylesheet elemanı, biçembendin gerekirdiği XSLT sürümünün belirtildiği bir version özniteliğine sahip olmak zorundadır ve XSLT'nin bu sürümü için değeri 1.0 olmalıdır. Değer 1.0 olmadığı takdirde, ileriye uyumlu işlem kipi etkin olur (bkz, İleriye Uyumlu İşlem).

xsl:stylesheet elemanı şu elemanları içerebilir:

• xsl:import
• xsl:include
• xsl:strip-space
• xsl:preserve-space
• xsl:output
• xsl:key
• xsl:decimal-format
• xsl:namespace-alias
• xsl:attribute-set
• xsl:variable
• xsl:param
• xsl:template

Bir xsl:stylesheet elemanının çocuğu olan bir elemana tepe-seviyeden eleman denir.

Bu örnekte bir biçembendin yapısı gösterilmiştir. Üç nokta imleri (...) içeriği veya öznitelik değerini betimler. Bu örnek olası elemanların her birinden sadece bir tane içeriyorsa da biçembentler bu elemanların birden fazlasını içerebileceği gibi hiç içermeyebilir de.

<xsl:stylesheet version="1.0"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform">
  <xsl:import href="..."/>

  <xsl:include href="..."/>

  <xsl:strip-space elements="..."/>

  <xsl:preserve-space elements="..."/>

  <xsl:output method="..."/>

  <xsl:key name="..." match="..." use="..."/>

  <xsl:decimal-format name="..."/>

  <xsl:namespace-alias stylesheet-prefix="..." result-prefix="..."/>

  <xsl:attribute-set name="...">
    ...
  </xsl:attribute-set>

  <xsl:variable name="...">...</xsl:variable>

  <xsl:param name="...">...</xsl:param>

  <xsl:template match="...">
    ...
  </xsl:template>

  <xsl:template name="...">
    ...
  </xsl:template>

</xsl:stylesheet>

xsl:stylesheetelemanının çocuklarının yer alış sırası hata takibi ve xsl:import elemanları dışında önemsizdir. Kullanıcılar elemanları istedikleri sırada kullanmakta özgürdürler ve biçembent oluşturma araçları, elemanların yer alış sırası üzerinde bir denetime sahip olmamalıdır.

Bundan başka, xsl:stylesheet elemanı XSLT isim-alanında bulunmayan elemanlar (isim-alanının tanım-yerine (URI) önek belirten bir isim-alanı bildirimi yaparak ve bu öneki isminde içererek) içerebilir. Bu tür üst seviyeden elemanların varlığı, XSLT elemanlarının ve işlevlerinin bu belgede tanımlanmış davranışını değiştirmemelidir; örneğin, çelişkileri çözümlemede farklı kuralların kullanıldığı xsl:apply-templates'ler belirten bu türden bir üst seviyeden elemana izin verilmemelidir. Dolayısıyla, bir XSLT işlemci bu türden üst seviyeden elemanları yoksaymakta daima özgürdür ve isim-alanı tanım-yerini bulamıyorsa bunları bir hata vermeksizin yoksaymalıdır. Bu tür elemanlar şunlar için gerekebilir:

• Ek elemanlar veya ek işlevler tarafından kullanılan bilgiler (bkz, Eklentiler),
• hedef ağaçta yapılacaklarla ilgili bilgiler,
• kaynak ağacın nasıl temin edileceği bilgisi,
• biçembentle ilgili temel veriler,
• biçembentle ilgili belgeleme.

2.3 Birebir Hedef Eleman olarak Biçembent

Basitleştirilmiş sözdizimi, bir biçembentin kök düğüme denk gelen tek bir örneklenimle oluşturulmasını mümkün kılar. Yani, biçembentin kendisi hedef elemandan oluşabilir (bkz, Birebir Hedef Elemanlar). Böyle bir biçembent, içeriği birebir hedef eleman olan bir örneklenim kuralını içeren xsl:stylesheet elemanlı bir biçembente eşdeğerdir; örneklenim kuralı / örüntüsü ile eşleşir. Örneğin,

<html xsl:version="1.0"
      xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
      xmlns="http://www.w3.org/TR/xhtml1/strict">
  <head>
    <title>Harcama Raporu Hülâsası</title>
  </head>
  <body>
    <p>Toplam Miktar: <xsl:value-of select="harcama-raporu/toplam"/></p>
  </body>
</html>

ile

<xsl:stylesheet version="1.0"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
                xmlns="http://www.w3.org/TR/xhtml1/strict">
<xsl:template match="/">
<html>
  <head>
    <title>Harcama Raporu Hülâsası</title>
  </head>
  <body>
    <p>Toplam Miktar: <xsl:value-of select="harcama-raporu/toplam"/></p>
  </body>
</html>
</xsl:template>
</xsl:stylesheet>

eşdeğerdir.

Bir biçembendin belge elemanı olan bir birebir hedef eleman, biçembendin gerektirdiği XSLT sürümünü belirten bir xsl:version özniteliğine sahip olmak zorundadır. XSLT'nin bu sürümü için bu değer 1.0 olup değer bir Sayı olmalıdır. Diğer birebir hedef elemanlar ayrıca birer xsl:version özniteliğine sahip olabilir. xsl:version özniteliğinin değeri 1.0 olmadığı takdirde, ileriye uyumlu işlem kipi etkin olur (bkz, İleriye Uyumlu İşlem).

Bir biçembent olarak kullanıldığında bir birebir hedef elemanın içeriği, biçembendin içinde kullanılandakinden farklı değildir. Bu bakımdan, bir biçembent olarak kullanılmış olan bir birebir hedef eleman tepe-seviyeden elemanlar içeremez.

Bazı durumlarda, sistemin bir XML belgenin bir XSLT biçembendi olarak bir XSLT işlemcisi tarafından işlenmesinin gerektiğini anlamasının tek yolu XML belgenin kendisini incelemesi olabilir. Basitleştirilmiş sözdiziminin kullanılması bu süreci daha da zorlaştıracaktır.

Not:

Örneğin, başka XML dili (BXD) diye bir dilin belge elemanı üzerinde, XML belgenin bir BXD işlemcisi tarafından işlenmesi gereken bir BXD belgesi olduğunu belirten, bir bxd:version özniteliği kullanmış olsun. Eğer bir belge hem bxd:version hem de xsl:version özniteliklerine sahipse belgenin bir BXD işlemci tarafından mı yoksa bir XSLT işlemci tarafından mı işleneceği belli olmayacaktır.

Diğer taraftan, böyle bir durumda, XSLT biçembendinde basitleştirilmiş sözdiziminin kullanılmaması gerekir. Bu durum, örneğin, içeriğini işlemek için iletinin MIME ortam türüne bakan bir alıcıya, bir XSLT biçembendinin text/xml veya application/xml MIME ortam türünde bir ileti olarak aktarıldığı bir durum olarak karşımıza çıkabilir.

2.4 Nitelikli Adlar

Bir dahili XSLT nesnesinin ismi, özellikle bir isimli örneklenim (İsimli Örneklenimler), bir kip (Kipler), bir öznitelik kümesi (İsimli Öznitelik Kümeleri), bir anahtar (Anahtarlar), bir onluk sayı biçimi (Sayı Biçimleme), bir değişken veya değergeç (Değişkenler ve Değergeçler) birer NitelAd olarak belirtilir. Eğer nitelikli ad bir öneke sahipse, önek bir tanım-yeri başvurusuna genişletilir; bu tanım-yerine başvurusuna genişletme işlemi, ismin yer aldığı öznitelik üzerinden etkili olan isim-alan bildirimleri kullanılarak yapılır. Genişletilmiş isim ismin yerel kısmı ile nesne ismi olarak kullanılan ve boş olabilen bir tanım-yeri başvurusundan oluşur. Öntanımlı isim-alanı öneksiz isimler için kullanılMAZ.

2.5 İleriye Uyumlu İşlem

Bir eleman ileriye uyumlu kipi kendisi, öznitelikleri, astsalları için şunlardan birinin varlığı halinde etkinleştirir:

• Eleman, version özniteliği 1.0'dan farklı bir xsl:stylesheet elemanıdır.
• Eleman, xsl:version özniteliği 1.0'dan farklı bir değerde olan bir birebir hedef elemandır.

Değeri 1.0 olan bir xsl:version özniteliğine sahip bir birebir hedef eleman ileriye uyumlu kipi kendisi, öznitelikleri, astsalları ve astsallarının öznitelikleri için etkinleştirmeyecektir.

Eğer bir eleman ileriye uyumlu kipte işlem yapıyorsa:

• Eleman, bir tepe-seviyeden elemansa ve XSLT 1.0 böyle elemanlara tepe seviyeden elemanlar olarak izin vermiyorsa, eleman içeriğiyle birlikte yoksayılmalıdır.

• Eleman bir örneklenim içindeyse ve XSLT 1.0 böyle elemanların bir örneklenim içinde bulunmasına izin vermiyorsa, eleman işleme sokulamadığı takdirde bir hata oluşmalı, aksi takdirde XSLT, eleman için Son Çare bölümünde belirtildiği gibi bir son çareye başvurmalıdır.

• Eleman, XSLT 1.0 tarafından bir elemanın sahip olmasına izin verilmeyen bir özniteliğe sahipse ya da XSLT 1.0 tarafından bir seçimlik özniteliğin sahip olmasına izin verilmeyen bir değere sahip bir özniteliğe sahipse, öznitelik yoksayılmalıdır.

Bu bakımlardan, bir XSLT işlemci aşağıdaki biçembenti, bu belirtimde tanımlanmamış bir XSLT isim-alanından elemanlar içerse bile hatasız işleyebilmelidir.

<xsl:stylesheet version="1.1"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform">
  <xsl:template match="/">
    <xsl:choose>
      <xsl:when test="system-property('xsl:version') >= 1.1">
        <xsl:yeni-heyecan-verici-1.1-özelliği/>
      </xsl:when>
      <xsl:otherwise>
        <html>
        <head>
          <title>XSLT 1.1 gerekli</title>
        </head>
        <body>
          <p>Bu biçembent XSLT 1.1 gerektiriyor.</p>
        </body>
        </html>
      </xsl:otherwise>
    </xsl:choose>
  </xsl:template>
</xsl:stylesheet>

Not:

Eğer bir biçembent sürümü 1.0'dan sonraki bir XSLT'ye ait bir tepe seviyeden elemana son derece bağımlıysa, biçembent, XSLT'nin daha erken sürümlerini gerçekleyen XSLT işlemcilerin tepe seviyeden elemanları sessizce yoksaymayacağından emin olmak için bir xsl:message elemanını terminate="yes" özniteliği ile kullanabilir (bkz, İletiler). Örnek:

<xsl:stylesheet version="1.5"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform">

  <xsl:etkili-yeni-1.1-bildirimi/>

  <xsl:template match="/">
    <xsl:choose>
      <xsl:when test="system-property('xsl:version') &lt; 1.1">
        <xsl:message terminate="yes">
          <xsl:text>Bu biçembent XSLT 1.1 gerektiriyor.</xsl:text>
        </xsl:message>
      </xsl:when>
      <xsl:otherwise>
        ...
      </xsl:otherwise>
    </xsl:choose>
  </xsl:template>
  ...
</xsl:stylesheet>

Eğer bir ifade ileriye uyumlu kipte işlem yapan bir öznitelikte bulunuyorsa, XSLT işlemci ifadedeki bazı hatalar için şöyle davranmalıdır:

• Eğer ifade XPath dilbilgisine göre izin verilen sözdizimine uygun değilse, ifade gerçekten değerlendirilemedikçe bir hata üretilmemelidir.

• Eğer ifade XSLT kütüphanesinin bir parçası olmayan ve ismi öneksiz olan bir işlevi çağırıyorsa, işlev gerçekten çağrılamadıkça bir hata üretilmemelidir.

• Eğer ifade bir işlevi, XSLT tarafından izin verilmeyen sayıda argümanla veya XSLT tarafından izin verilmeyen türdeki argümanlarla çağırıyorsa, işlev gerçekten çağrılamadıkça bir hata üretilmemelidir.

2.6 Biçembentlerin Birleştirilmesi

XSLT biçembentlerin birleştirilmesi için iki mekanizmaya sahiptir:

• Anlamsallıkları değişmeksizin biçembentlerin birleştirilebilmelerini mümkün kılan içerme mekanizması ve
• her biçembentin diğerlerinin yukarısına gelecek şekilde birleştirilmesini mümkün kılan ithal mekanizması.

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:include
  href = tanım-yeri-başvurusu />

<xsl:import
  href = tanım-yeri-başvurusu />

<xsl:stylesheet version="1.0"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform">
  <xsl:import href="article.xsl"/>
  <xsl:import href="bigfont.xsl"/>
  <xsl:attribute-set name="note-style">
    <xsl:attribute name="font-style">italic</xsl:attribute>
  </xsl:attribute-set>
</xsl:stylesheet>

2.7 Gömülü Biçembentler

Normalde bir biçembent, belge elemanı xsl:stylesheet elemanı olan eksiksiz bir XML belgedir. Buna rağmen, bir XSLT biçembenti başka bir kaynağa da gömülebilir. İki çeşit gömülüm mümkündür:

• XSLT biçembendi XML olmayan bir kaynağa gömülebilir veya
• XML belgenin belge elemanı xsl:stylesheet elemanı olmaksızın biçembent bir XML kaynağa gömülebilir.

İkinci şeklini kolaylaştırmak için, xsl:stylesheet elemanının eşsiz bir betimleyici içeren bir ID özniteliğine sahip olması mümkün kılınmıştır.

Not:

Böyle bir özniteliğin XPath id işlevi ile kullanılabilmesi için gerçekten de ID türünden bir öznitelik olarak DTD'de bildirilmiş olması gerekir.

Aşağıdaki örnekte xml-stylesheet işlem yönergesinin [XML Stylesheet] bir belgenin kendi biçembendini içermesini mümkün kılmak için nasıl kullanılabileceği gösterilmiştir. Tanım-yeri başvurusunda xsl:stylesheet elemanının yeri olarak bölüm betimleyicili bir göreli tanım-yeri kullanılmıştır:

<?xml-stylesheet type="text/xml" href="#style1"?>
<!DOCTYPE doc SYSTEM "doc.dtd">
<doc>
<head>

<xsl:stylesheet id="style1"
                version="1.0"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
                xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/XSL/Format">

<xsl:import href="doc.xsl"/>

<xsl:template match="id('foo')">
  <fo:block font-weight="bold">
    <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

<xsl:template match="xsl:stylesheet">
  <!-- ignore -->
</xsl:template>

</xsl:stylesheet>

</head>
<body>
<para id="foo">
...
</para>
</body>
</doc>

Not:

Bir biçembent, ister uygulansın, ister içerilsin, ister ithal edilsin bir belgeye gömüldüğü takdirde yoksayılacak bir xsl:stylesheet elemanı belirtilmiş bir örneklenim kuralının varlığını gerektirir.

3.1 Kök Düğümün Çocukları

Kök düğümün çocukları üzerindeki normal kısıtlamalar hedef ağaç için esnetilir. Hedef ağacın çocukları bir eleman düğümü için olası herhangi bir sırada olabilir. Özellikle, metin düğümü çocuklara sahip olabileceği gibi istenen sayıda eleman düğümü çocuğa sahip olabilir. xsl:output yöntemi (bkz, Çıktı) XML çıktı için kullanıldığında hedef ağacın iyi biçimlenmiş bir XML belgesi olması gerekmeyebilir; yine de, çıktı daima iyi biçimlenmiş haricen çözümlenebilir bir öğe olacaktır.

Kaynak ağacı iyi biçimlenmiş bir XML belge çözümlenerek oluşturulduğunda, kaynak ağacın kök düğümü, bir metin düğümüne sahip olmamak ve tek bir çocuk elemana sahip olmak gibi normal kısıtlamaları kendiliğinden yerine getirecektir. Kaynak ağacı, DOM kullanımı gibi başka bir yöntemle oluşturulduğunda geçerli kısıtlamalar kaynak ağaç için hedef ağaçtaki kadar esnektir.

3.2 Temel Tanım-yeri

Her düğümün kendisiyle ilişkili tanım-yerine o düğümün temel tanım-yeri denir ve göreli tanım-yerlerini mutlak tanım-yerleri haline getirmek için öznitelik değerlerini çözümlemekte kullanılır. Eğer bir eleman veya işlem yönergesi harici bir öğe içinde yer alıyorsa, bu elemanın veya işlem yönergesinin temel tanım-yeri harici öğenin tanım-yeri olur; aksi takdirde, temel tanım-yeri, belgenin tanım-yeridir. Belge düğümünün temel tanım-yeri belge öğesinin tanım-yeridir. Bir metin, açıklama, öznitelik veya bir isim-alanı düğümümünün temel tanım-yeri ise, ebeveyn düğümün temel tanım-yeridir.

3.3 Çözümlenmemiş Öğeler

Kök düğüm, belgenin DTD'sinde bildirilmiş her çözümlenmemiş öğe için tanım-yeri veren bir eşleme sahiptir. Tanım-yeri, öğe bildiriminde belirtilen sistem betimleyici ve genel betimleyiciden üretilir. XSLT işlemci, tanım-yerini üretmek için sistem betimleyicide belirtilen tanım-yerini bırakıp genel betimleyiciyi kullanabilir. Eğer XSLT işlemci tanım-yerini üretmek için genel betimleyiciyi kullanmıyorsa, sistem betimleyiciyi kullanmalıdır; eğer sistem betimleyici bir göreli tanım-yeri ise, temel tanım-yeri [RFC2396] olarak öğe bildirimini içeren kaynağın tanım-yerini kullanarak onu bir mutlak tanım-yeri olarak çözümlemelidir.

3.4 Boşluk Ayıklama

Kaynak belge veya biçembent belgesi için ağaç oluşturulup, XSLT tarafından bir şekilde işleme sokulmadan önce bazı metin düğümleri ayıklanabilir. Bir metin düğümü salt boşluk karakterlerini içeriyor olmadıkça asla ayıklanamaz. Metin düğümünün ayıklanması metin düğümünü ağaçtan siler. Ayıklama işleminde boşlukları korunması gereken elemanların isimlerinden oluşan bir küme girdi olarak alınır. Ayıklama işlemi biçembentlerin ve kaynak belgelerin her ikisine de uygulanır, ancak boşlukları korunması gereken elemanlar saptanırken uygulama farklı olur.

Aşağıdakilerin herhangi biri uygulanabiliyorsa bir metin düğümü korunur:

• Metin düğümünün ebeveyninin eleman ismi boşlukları korunması gereken eleman isimleri arasındadır.

• Metin düğümü en azından bir tane boşluk olmayan karakter içeriyordur. XML'deki gibi, bir boşluk karakteri #x20, #x9, #xD veya #xA olabilir.

• Metin düğümünün bir üstsel elemanı preserve değerli bir xml:space özniteliğine sahiptir ve üstsel elemanları arasında default değerli xml:space özniteliğine sahip eleman hiç yoktur.

Aksi takdirde, metin düğümü ayıklanır.

xml:space öznitelikleri ağaçtan ayıklanmaz.

Not:

Eğer bir birebir hedef elemanda bir xml:space özniteliği belirtilmişse, bu uygulanır ve sonuç özniteliği içerir.

Biçembentler bakımından, boşlukları korunması gereken eleman isimleri kümesi sadece xsl:text içerir.

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:strip-space
  elements = dizgecikler />

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:preserve-space
  elements = dizgecikler />

Kaynak belgeler için, boşlukları korunması gereken eleman isimleri tepe-seviyeden elemanlar olan xsl:strip-space ve xsl:preserve-space ile belirtilir. Bir eleman isminin boşlukları korunması gereken isimler arasında bulunup bulunmadığı en iyi xsl:strip-space veya xsl:preserve-space elemanlarında belirtilmiş isimlerden saptanır. Bir eleman isminin boşlukları korunması gereken isimler arasında bulunması için gerek ve yeter koşul, bir xsl:preserve-space elemanında belirtilen isimlerden biri ile bir eşleşmenin varlığıdır. xsl:strip-space ve xsl:preserve-space elemanların ikisi de değeri boşluk ayraçlı AdSınaması listesi olan birer elements özniteliğine sahiptir; Bir elemanın bir xsl:strip-space veya xsl:preserve-space ile eşleşmesi AdSınamalarından biri ile eşleşmesi demektir. Bir elemanın bir AdSınaması ile eşleşmesi için gerek ve yeter koşul, AdSınamasının bir XPath düğüm sınaması olarak eleman için doğru olmasıdır. Birden fazla xsl:strip-space ve xsl:preserve-space elemanı ile eşleşme olduğu takdirde, en iyi eşleşen eleman, en iyi eşleşen AdSınaması saptanarak bulunur. Bu saptama örneklenim kurallarındaki yöntemle aynıdır:

• Önce, diğer eşleşmeden daha düşük ithal önceliğine sahip eşleşmeler yoksayılır.

• Sonra, diğer eşleşmenin öntanımlı önceliğinden düşük öntanımlı öncelikli eşleşmeler yoksayılır.

Eğer bu yöntemle geriye birden fazla eşleşme kalırsa bu bir hatadır. Bir XSLT işlemci hatayı bildirebilir; eğer bildirmiyorsa, kalan eşleşmeler arasından biçembentte sona doğru yer alanını seçerek hatayı ortadan kaldırmalıdır.

3.5 XML Sürümü

Veri modeli, bir XML 1.0 belgeyi ([XML] ve [XML Adları] ile uyumlu) veya bir XML 1.1 belgeyi ([XML 1.1] ve [XML Adları 1.1] ile uyumlu) ifade edebilecek ve ikisi arasında bir ayrım yapmayacak yetenektedir. Bu bakımdan, ilke olarak, XSLT 1.0 bu XML sürümlerinden biri ile kullanılabilir; farklılık sadece, dönüşüme özel sınırların dışında, ya veri modeli metinsel XML'den (çözümlenerek) oluşturulurken ya da metinsel XML veri modelinden üretilirken (sırayla denk düşürerek) ortaya çıkar.

Veri modelinin oluşturulması bu belirtimin kapsamı dışındadır, dolayısıyla bir XSLT işlemcinin girdiyi bir XML 1.0 veya XML 1.1 belgeden ya da her ikisinden de kabul etmesi ile ilgili bir gereksinim yer almaz. Bu belge XML 1.0 veya XML 1.1 belgeleri çıktılama yeteneğini tanımlar. Ve yine, bir XSLT işlemcinin XML sürümlerinden birini veya ikisini de desteklemesi ile ilgili bir gereksinim yer almaz.

Kaynak belge ister XML 1.0 ister XML 1.1 olsun veri modeli aynı olduğundan, XSLT işleminin anlambilgisi kaynak belgenin XML sürümüne bağlı değildir. İlke olarak, tek bir dönüşümde kullanılan tüm girdi ve çıktı belgelerinin aynı XML sürümüne uygun olmasını gerektiren bir sebep yoktur.

5.1 İşlem Modeli

Bir kaynak düğümleri listesi işlendiğinde hedef ağacın bir bölümü oluşturulmuş olur. Hedef ağacı oluşturmak için kök düğümü içeren ana listeyi işlemek gerekir. Bir kaynak düğümleri listesi, ana listenin her üyesi sırayla işlenerek oluşturulan hedef ağaç yapısına eklenerek işlenir. Bir düğüm ise, düğümle eşleşen örüntülere sahip tüm örneklenim kuralları bulunarak ve bunların en uygunu seçilerek işlenir; seçilen kuralın örneklenimi, kaynak düğüm geçerli düğüm olarak, kaynak düğüm listesi geçerli düğüm listesi olarak ele alınarak örneklenir. Bir örneklenim genelde, işlem için ek kaynak düğümü listesini seçmekte kullanılan yönergelerden oluşur. Eşleştirme, örnekleme ve seçim işlemleri işlem için seçilecek kaynak düğümü kalmayıncaya kadar ardışık olarak sürer.

Gerçeklenimler, kaynak belgeyi, bu işlem modeli kullanılarak elde edilen sonucun aynısını üretecek şekilde işleyecek yöntemi seçmekte özgürdürler.

5.2 Örüntüler

Örneklenim kuralları düğümlerle bir örüntü aracılığıyla özdeşleşir. Örüntüler, örneklenim kurallarından başka, numaralama (Numaralama) ve anahtar bildirimi (Anahtarlar) için de kullanılırlar. Bir örüntü, bir düğüme uygulanacak koşul kümesini belirtir. Bu koşulları yerine getiren bir düğüm örüntüyle eşleşir; yerine getirmiyorsa eşleşmez. Örüntü sözdizimi, ifade sözdiziminin bir alt kümesidir. Özellikle, belli şartları sağladığı takdirde bir konumsal yol örüntü olarak kullanılabilir. Bir ifade ayrıca, daima düğüm kümesi türünde bir nesne olarak değerlendirilen bir örüntüdür. Bir düğüm, bir örüntünün belli bir bağlamla ilgili bir ifade olarak değerlendirilmesinin sonucunda elde edilen düğüm kümesinin bir üyesiyse, düğüm örüntüyle eşleşir; sözkonusu bağlam, bu düğüm veya üstsellerinden birinin eşleştiği bağlamsal düğümlerdir.

Bazı örüntü örnekleri:

• para örüntüsü herhangi bir para elemanıyla eşleşir

• * örüntüsü herhangi bir elemanla eşleşir

• chapter|appendix örüntüsü herhangi bir chapter veya appendix elemanıyla eşleşir

• olist/item örüntüsü ebeveyni olist olan herhangi bir item elemanıyla eşleşir

• appendix//para örüntüsü üstseli appendix olan herhangi bir para elemanıyla ile eşleşir

• / örüntüsü sadece kök düğümle eşleşir

• text() örüntüsü herhangi bir metin düğümü ile eşleşir

• processing-instruction() örüntüsü herhangi bir işlem yönergesi ile eşleşir

• node() örüntüsü bir öznitelik düğümü veya kök düğüm olmayan herhangi bir düğümle eşleşir

• id("W11") örüntüsü eşsiz ID'si W11 olan elemanla eşleşir

• para[1] örüntüsü ilk para çocukla eşleşir

• *[position()=1 and self::para] örüntüsü çocuklardan para türündekilerin ilkiyle eşleşir

• para[last()=1] örüntüsü sonuncu para çocukla eşleşir

• items/item[position()>1] örüntüsü ebeveynleri items olan item elemanlarından ilki hariç hepsiyle eşleşir

• item[position() mod 2 = 1] örüntüsü çift numaralı item çocuklarla eşleşir

• div[@class="appendix"]//p örüntüsü appendix değerli bir class özniteliğine sahip div üstseli olan herhangi bir p elemanıyla eşleşir

• @* örüntüsü herhangi bir öznitelikle eşleşir

• @class örüntüsü herhangi bir class özniteliği ile eşleşir

• *[@class] örüntüsü class özniteliğine sahip herhangi bir elemanla eşleşir

• code[starts-with(normalize-space(text()), 'xsl:')] örüntüsü metin düğümünün normalleştirilmiş değeri 'xsl:' dizgesi ile başlayan herhangi bir code elemanıyla eşleşir (Ç.N. - Bu örüntü, bu belirtimin XML belgesini XHTML'ye dönüştürmekte kullanılan örneklenimlerden birinde kullanılmıştır.)

Bir örüntünün Örüntü sözdizimi ile eşleşmesi gerekir. Bir Örüntü, | imleriyle ayrılmış konumsal yol örüntülerinden oluşur. Bir konumsal yol örüntüsü, konumlarının her birinde child veya attribute dallarının kullanıldığı bir konumsal yoldur. descendant-or-self dalının kullanımının gerekli olmadığı yerlerde // veya / işleci kullanılabilir. Konumsal yol örüntüleri ayrıca, bir dizgesel sabit argümana sahip id veya key işlev çağrıları ile başlayabilir. Bir örüntüdeki dayanaklarda da bir konumsal yoldaki dayanaklarda olduğu gibi keyfî ifadeler kullanılabilir.

Bir örüntünün bir düğümle eşleşmesi için gerek ve yeter koşul, örüntünün bir ifade olarak değerlendirildiği olası bir bağlamda, düğümün bu değerlendirme sonucunda elde edilen düğüm kümesinin bir üyesi olmasıdır. Bir düğüm eşleştiği takdirde, olası bağlamlar, bu düğümün veya bir üstselinin eşleştiği bir bağlamsal düğüme ve bu bağlamsal düğümü içeren bir bağlamsal düğüm listesine sahip bağlamlar olur.

Örneğin, p örüntüsü herhangi bir p elemanı ile eşleşir; p ifadesi, bağlamsal düğüm olarak p'nin ebeveyni ile değerlendirilirse, elde edilen düğüm kümesi p elemanını üyesi olarak içerecektir.

Not:

Bu örüntü, p elemanı belge elemanı olsa bile elemanla eşleşir, çünkü belge elemanının ebeveyni kök düğümdür.

Örüntülerin anlambilgisi dolaylı olarak ifade değerlendirme kuralları ile belirtiliyor olsa da, bir örüntünün ne anlam geldiğini ifade değerlendirme kurallarıyla düşünmeksizin doğrudan doğruya anlamak daha kolaydır. Bir örüntüde | imi seçenekleri belirtir; eğer bir örüntüde bir veya daha fazla sayıda | imi ile ayrılmış seçenek varsa, seçeneklerden birinin eşleşmesi halinde örüntü eşleşmiş olur.

/ veya // ayraçları ile ayrılmış çok sayıda KonumÖrüntüsüden oluşmuş bir örüntü sağdan sola doğru eşleşir. Örüntünün eşleşmesi için en sağdaki KonumÖrüntüsünün düğümle eşleşip örüntünün kalanının da uygun bir elemanla eşleşmesi yeterlidir; uygun eleman, ayraç olarak // kullanılmışsa düğümün üstsellerden biri, / kullanılmışsa düğümün ebeveyni olacaktır.

Çocuk dal kullanan bir KonumÖrüntüsü, eğer DüğümSınamasının sonucu düğüm için doğruysa ve düğüm bir öznitelik düğümü ise eşleşir.

İfade [] içerdiği takdirde, KonumÖrüntüsündeki ilk Dayanakİfadesi bağlamsal düğüm olarak düğümle ve eşleştirilecek düğüm bir öznitelik düğümü olmadıkça, DüğümSınaması bağlamsal düğüm listesi olarak bağlamsal düğümün kardeşleri ile eşleşecek şekilde değerlendirilir; eşleştirilecek düğüm bir öznitelik düğümü olduğu takdirde, bağlamsal düğüm listesi, tamamen, eşleşen öznitelikle aynı düğümde olan özniteliklerden oluşur ve bu AdSınaması ile eşleşir.

Örneğin, bu ifadenin,

appendix//ulist/item[position()=1]

bir düğümle eşleşmesi için gerek ve yeter koşullar şunlardır:

• item DüğümSınaması düğüm için doğru olmalı ve düğüm bir öznitelik olmamalıdır; başka bir deyişle düğüm bir item elemanı olmalıdır.

• position()=1 Dayanakİfadesinin bağlamsal düğüm olarak düğümle ve bağlamsal düğüm listesi olarak düğümün item kardeşleriyle değerlendirilmesinin sonucu doğru olmalıdır.

• düğümün appendix//ulist ile eşleşen bir ebeveyni olmalıdır; ebeveyn, appendix üstsele sahip bir ulist elemanı ise bu doğru olacaktır.

5.3 Örneklenim Kurallarının Tanımlanması

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:template
  match = örüntü
  name = nitelikli-ad
  priority = sayı
  mode = nitelikli-ad >
  <!-- İçeriği: (<xsl:param>*, örneklenim) -->
</xsl:template>

Bir örneklenim kuralı xsl:template elemanı ile belirtilir. match özniteliği, kuralın uygulanacağı kaynak düğüm ya da düğümleri tanımlayan bir Örüntüdür. match özniteliği xsl:template elemanı bir name özniteliğine sahip olmadıkça gereklidir (İsimli Örneklenimler bölümüne bakınız). match özniteliğinin değer olarak bir DeğişkenGönderimi içermesi bir hatadır. xsl:template elemanının içeriği, örneklenim kuralı uygulandığında nesnelleşmiş olacak olan örneklenimdir.

Örneğin bir XML belge şunu içersin:

Bu <emph>önemli</emph> bir noktadır.

Aşağıdaki örneklenim kuralı emph elemanı ile eşleşir ve font-weight özniteliğinin değeri bold olan bir fo:inline-sequence biçimleme nesnesini üretir.

<xsl:template match="emph">
  <fo:inline-sequence font-weight="bold">
    <xsl:apply-templates/>
  </fo:inline-sequence>
</xsl:template>

Not:

Bu belgedeki örneklerde, [XSL]'de tanımlanmış olan biçimleme nesnelerinin isim-alanı olan http://www.w3.org/1999/XSL/Format için fo: öneki kullanılmıştır.

Biraz sonra açıklanacağı gibi xsl:apply-templates elemanı kaynak elemanın çocuklarını peşpeşe işleyecektir.

5.4 Örneklenim Kurallarının Uygulanması

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:apply-templates
  select = düğüm-kümesi-ifadesi
  mode = nitelikli-ad >
  <!-- İçeriği: (<xsl:sort> | <xsl:with-param>) -->
</xsl:apply-templates>

Bu örnek bir chapter elemanı için bir blok oluşturup ardından çocukları işler.

<xsl:template match="chapter">
  <fo:block>
    <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

select özniteliğinin yokluğunda xsl:apply-templates yönergesi geçerli düğümün tüm çocuklarını, metin düğümleri de dahil olmak üzere işler. Bununla birlikte, Boşluk Ayıklama bölümünde belirtildiği gibi ayıklanan metin düğümleri işlenmeyecektir. Eğer bir eleman için boşluk düğümlerinin ayıklanması etkin kılınmamışsa, eleman içeriğindeki bütün boşluk karakterleri metin olarak işlenecektir ve bu bakımdan position işlevi tarafından döndürülen bir çocuk elemanın yakınlık derecesi saptanırken, çocuk elemanların arasındaki boşluklar da sayılacaktır.

select özniteliğinde belirtilecek bir ifadeyle, tüm çocukların değil de sadece seçilen çocukların işlenmesi sağlanabilir. select özniteliğinin değeri bir ifadedir. İfade bir düğüm kümesiyle sonuçlanacak şekilde değerlendirilmelidir. Seçilen düğüm kümesi, bir sıralama (Sıralama) belirtilmemişse belgedeki sıraya göre işlenecektir. Aşağıdaki örnekte, yazar-grubu'nun tüm yazar çocukları işlenmektedir:

<xsl:template match="yazar-grubu">
  <fo:inline-sequence>
    <xsl:apply-templates select="yazar"/>
  </fo:inline-sequence>
</xsl:template>

Aşağıdaki örnekte ise, yazar-grubu'nun yazar çocuklarının tüm verilen-ad'ları işlenmektedir:

<xsl:template match="yazar-grubu">
  <fo:inline-sequence>
    <xsl:apply-templates select="yazar/verilen-ad"/>
  </fo:inline-sequence>
</xsl:template>

Bu örnekte, book elemanının tüm heading astsalları işlenir:

<xsl:template match="book">
  <fo:block>
    <xsl:apply-templates select=".//heading"/>
  </fo:block>
</xsl:template>

Ayrıca, geçerli düğümün astsalı olmayan elemanları da işlemek mümkündür. Bu örnekte ekip çocuklara ve personel torunlara sahip bir bölüm ele alınmaktadır. Bir personelin bölümü bulunmakta ve bölüm'ün ekip çocukları işleme sokulmaktadır:

<xsl:template match="personel">
  <fo:block>
    <xsl:apply-templates select="name"/> ismindeki çalışanımız
    <xsl:apply-templates select="ancestor::bölüm/ekip"/> ekibindedir.
  </fo:block>
</xsl:template>

Basit bir baştan sıralama yapmak için tek bir örüntünün içinde çok sayıda xsl:apply-templates elemanı kullanılabilir. Aşağıdaki örnekte iki HTML tablosu oluşturulmaktadır. İlk tablo yurtiçi satışlarla, ikinci tablo yurtdışı satışlarla doldurulmaktadır.

<xsl:template match="ürün">
  <table>
    <xsl:apply-templates select="satışlar/yurtiçi"/>
  </table>
  <table>
    <xsl:apply-templates select="satışlar/yurtdışı"/>
  </table>
</xsl:template>

Not:

Biri diğerinin astsalı olan iki astsalla eşleşim mümkündür. Bu özel bir durum olarak ele alınmaz: her iki astsal normal olarak işlenir. Şöyle bir kaynak belgemiz olsun:

<doc><div><div></div></div></doc>

Bu kuralla,

<xsl:template match="doc">
  <xsl:apply-templates select=".//div"/>
</xsl:template>

hem dış div hem de iç div işlenecektir.

Not:

Genellikle, xsl:apply-templates sadece geçerli düğümün astsal düğümlerini işlemekte kullanılır. xsl:apply-templates'in böyle kullanımı bitmeyen işlem döngüleriyle sonuçlanamaz. Bununla birlikte, xsl:apply-templates geçerli düğümün astsalları olmayan elemanları işlemek için kullanıldığında bitmeyen döngülere yol açılması olasıdır. Örnek:

<xsl:template match="foo">
  <xsl:apply-templates select="."/>
</xsl:template>

Gerçeklenimler böyle döngüleri bazı durumlarda saptayabilir, fakat bir biçembentin bir gerçeklenimin saptayamadığı bitmeyen döngülere girme olasılığı mevcuttur. Bu bir hizmet reddi şeklinde bir güvenlik açığını yol açabilir.

5.5 Şablon Kuralları için Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi

Bir kaynak düğümün birden fazla örneklenim kuralı ile eşleşmesi olasıdır.Kullanılacak örneklenim kuralı şöyle belirlenir:

1. Önce tüm eşleşen kurallardan düşük ithal önceliğine sahip olanlar elenir.

2. Sonra, kalan eşleşen kurallardan düşük işlem önceliğine sahip olanlar elenir. Bir örneklenim kuralının işlem önceliği o örneklenim kuralı üzerinde priority özniteliği ile belirtilir. Değeri bir gerçel sayı (pozitif veya negatif) olmalı ve isteğe bağlı bir eksi imi (-) ile öncelenmiş olarak Sayı sözdizimi ile eşleşmelidir. Öntanımlı işlem önceliği şöyle hesaplanır:

   • Eğer bir örüntü | imleri le birbirlerinden ayrılmış çok sayıda seçenek içeriyorsa, bunların her birinin işlem önceliği bir diğerine denk ele alınır.

   • Eğer bir örüntü önüne bir ÇocukVeyaÖznitelikBelirteci getirilmiş bir NitelAd ya da önüne bir ÇocukVeyaÖznitelikBelirteci getirilmiş processing-instruction(DizgeselSabit) biçiminde ise işlem önceliği 0'dır.

   • Eğer bir örüntü önüne bir ÇocukVeyaÖznitelikBelirteci getirilmiş bir KısaAd:* biçiminde ise işlem önceliği -0.25'tir.

   • Aksi takdirde, eğer bir örüntü önüne bir ÇocukVeyaÖznitelikBelirteci getirilmiş bir DüğümSınaması biçimindeyse işlem önceliği -0.5'tir.

   • Aksi takdirde, işlem önceliği 0.5'tir.

   Bu bakımdan, en bilinen örüntü çeşidinin (bir düğümü belli bir tür veya genişletilmiş isimle sınayan) işlem önceliği 0'dır. Sonraki en özel örüntü çeşidinin (bir düğümü belli bir isim-alanındaki belli bir tür veya genişletilmiş isimle sınayan) işlem önceliği -0.25'tir. Bundan daha az özel (düğümleri sadece belli bir türle sınayan) örüntülerin işlem önceliği -0.5'tir. En bilinen örüntü çeşidinden daha özel örüntülerin işlem önceliği ise 0.5'tir.

Eğer bu elemeden geriye birden fazla eşleşmiş örneklenim kuralı kalıyorsa bu bir hatadır. Bir XSLT işlemci hatayı raporlayabilir; eğer raporlamıyorsa, kalanlardan biçembentte daha sonlarda yer alan örneklenim kuralını seçerek hatadan kurtulmalıdır.

5.6 Örneklenim Kurallarının Geçerli Kılınması

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:apply-imports />

İthal edilmiş bir biçembentteki bir örneklenim kuralını geçersiz kılmak için kullanılmış bir örneklenim kuralı (bkz, Şablon Kuralları için Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi) geçersiz kılınan örneklenim kuralını xsl:apply-imports elemanını kullanarak çağırabilir.

Bir biçembentin işlenmesi sırasında, herhangi bir anda tek bir geçerli örneklenim kuralı vardır. Bir örneklenim kuralı örüntü eşleştirerek her seçilişinde, kuralın örnekleniminin nesnelleştirilmesi için geçerli örneklenim kuralı haline gelir. Bir xsl:for-each elemanı işleme sokulduğunda geçerli örneklenim kuralı xsl:for-each elemanının içeriğinin nesnelleştirilmesi için tanımsız hale gelir.

xsl:apply-imports elemanı sadece, geçerli örneklenim kuralını içeren biçembente ithal edilmiş olan örneklenim kuralının kullanılarak geçerli düğümün işlenmesini sağlar; düğüm geçerli örneklenim kuralının kipinde işlenir. Geçerli örneklenim kuralı tanımsızken xsl:apply-imports nesnelleştirme için kullanılmaya çalışılırsa bu bir hatadır.

Örneğin, doc.xsl biçembenti example elemanları için şöyle bir örneklenim kuralı içeriyor olsun:

<xsl:template match="example">
  <pre><xsl:apply-templates/></pre>
</xsl:template>

Başka bir biçembent de doc.xsl'i ithal edip example elemanını şöyle ele alıyor olsun:

<xsl:import href="doc.xsl"/>

<xsl:template match="example">
  <div style="border: solid red">
     <xsl:apply-imports/>
  </div>
</xsl:template>

Dönüşümün birleşik etkisi bir example elemanını şu biçime getirir:

<div style="border: solid red"><pre>...</pre></div>

5.7 Kipler

Kipler bir elemanın her seferinde farklı bir sonuç üretmek üzere defalarca işlenmesini mümkün kılar.

xsl:template ve xsl:apply-templates elemanlarının ikisi de isteğe bağlı bir mode özniteliğine sahiptir. mode özniteliğinin değeri bir NitelAd olup Nitelikli Adlar bölümünde açıklandığı gibi yorumlanır. Eğer bir xsl:template elemanı bir match özniteliğine sahip değilse bir mode özniteliğine sahip olmamalıdır. Eğer bir xsl:apply-templates elemanı bir mode özniteliğine sahipse sadece kendi mode özniteliğinin değeriyle aynı mode özniteliğine sahip xsl:template elemanlarındaki örneklenim kuralları uygulanır; eğer bir xsl:apply-templates elemanı bir mode özniteliğine sahip değilse sadece mode özniteliğine sahip olmayan xsl:template elemanlarındaki örneklenim kuralları uygulanır.

5.8 Yerleşik Örneklenim Kuralları

Biçembentte örtük bir örneklenim kuralıyla eşleşen başarılı bir örüntünün yokluğunda işlemlerin ardışık olarak sürmesini sağlayan bir yerleşik örneklenim kuralı vardır. Bu örneklenim kuralı hem eleman düğümlerine hem de kök düğüme uygulanır. Yerleşik örneklenim kuralının eşdeğeri şöyle birşey olurdu:

<xsl:template match="*|/">
  <xsl:apply-templates/>
</xsl:template>

Ayrıca, her kip için de benzer şekilde, biçembentte örtük bir örneklenim kuralıyla eşleşen başarılı bir örüntünün yokluğunda işlemlerin ardışık olarak sürmesini sağlayan bir yerleşik örneklenim kuralı vardır. Bu örneklenim kuralı hem eleman düğümlerine hem de kök düğüme uygulanır. Örneğin, m kipi için yerleşik örneklenim kuralının eşdeğeri şöyle birşey olurdu:

<xsl:template match="*|/" mode="m">
  <xsl:apply-templates mode="m"/>
</xsl:template>

Ayrıca, metin ve öznitelik düğümleri için metinlerin kopyalanmasını sağlayan bir yerleşik örneklenim kuralı vardır:

<xsl:template match="text()|@*">
  <xsl:value-of select="."/>
</xsl:template>

İşlem yönergeleri ve açıklamalar için olan yerleşik örneklenim kuralı hiçbir şey yapmaz:

<xsl:template match="processing-instruction()|comment()"/>

İsim-alanı düğümleri için olan yerleşik örneklenim kuralı da hiçbir şey yapmaz. Bir isim-alanı düğümüyle eşleşen bir örüntü olmayacağı için isim-alanı düğümlerine uygulanan yegane örneklenim kuralı bu yerleşik örneklenim kuralıdır.

Yerleşik örneklenim kuralları biçembentten önce örtük olarak ithal edilmişler gibi ele alınırlar, dolayısıyla tüm diğer örneklenim kurallarından daha düşük ithal önceliğine sahip olurlar. Bu bakımdan biçembent yazarları bir yerleşik örneklenim kuralını biçimbente açıkça bir örneklenim kuralı ekleyerek geçersiz kılabilirler.

7.1 Elemanların ve Özniteliklerin Oluşturulması

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:namespace-alias
  stylesheet-prefix = önek | "#default"
  result-prefix = önek | "#default" />

<xsl:stylesheet
  version="1.0"
  xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform"
  xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/XSL/Format"
  xmlns:axsl="http://www.w3.org/1999/XSL/TransformAlias">

<xsl:namespace-alias stylesheet-prefix="axsl" result-prefix="xsl"/>

<xsl:template match="/">
  <axsl:stylesheet>
    <xsl:apply-templates/>
  </axsl:stylesheet>
</xsl:template>

<xsl:template match="block">
  <axsl:template match="{.}">
     <fo:block><axsl:apply-templates/></fo:block>
  </axsl:template>
</xsl:template>

</xsl:stylesheet>

<elements>
<block>p</block>
<block>h1</block>
<block>h2</block>
<block>h3</block>
<block>h4</block>
</elements>

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:element
  name = { nitelikli-ad }
  namespace = { tanım-yeri-başvurusu }
  use-attribute-sets = nitelikli-adlar >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:element>

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:attribute
  name = { nitelikli-ad }
  namespace = { tanım-yeri-başvurusu } >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:attribute>

<xsl:attribute name="xmlns:xsl" namespace="herneyse">
  http://www.w3.org/1999/XSL/Transform
</xsl:attribute>

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:attribute-set
  name = nitelikli-ad
  use-attribute-sets = nitelikli-adlar >
  <!-- İçeriği: <xsl:attribute>* -->
</xsl:attribute-set>

<xsl:template match="chapter/heading">
  <fo:block quadding="start" xsl:use-attribute-sets="title-style">
    <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

<xsl:attribute-set name="title-style">
  <xsl:attribute name="font-size">12pt</xsl:attribute>
  <xsl:attribute name="font-weight">bold</xsl:attribute>
</xsl:attribute-set>

7.2 Metin Oluşturma

Bir örneklenim ayrıca metin düğümleri de içerebilir. Bir örneklenimdeki her metin düğümünün boşluk karakterleri Boşluk Ayıklama bölümünde belirtildiği gibi ayıklandıktan sonra kalan dizgeyle hedef ağaçtaki metin düğümü oluşturulur. Bitişik metin düğümleri hedef ağaçta kendiliğinden birleşir.

Metnin ağaç seviyesinde işlendiğine dikkat ediniz. Bu bakımdan, bir örneklenimdeki < imlenimi biçembent ağacında < karakterini içeren bir metin düğümüyle gösterilecektir. Bu, hedef ağaç bir XML belge olarak çıktılandığında, hedef ağaçta (< imlenimi -veya eşdeğeri karakter gönderimi- ile gösterilecek olan) < karakterini içeren bir metin düğümü oluşturacaktır (Çıktı Önceleniminin İptal Edilmesi bölümünde belirtildiği gibi çıktı öncelenimi iptal edilmiş olmadıkça).

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:text
  disable-output-escaping = "yes" | "no" >
  <!-- İçeriği: #PCDATA -->
</xsl:text>

Dizgesel sabit veri karakterleri bir xsl:text elemanında satır katlamaya konu olabilir. Satır katlama, boşluk karakterleri ayıklanarak (bkz, Boşluk Ayıklama) değiştirilebilir fakat karakterlerin XSLT işlemci tarafından sonradan nasıl elde edileceğine bir etkisi yoktur.

Not:

xml:lang ve xml:space öznitelikleri XSLT tarafından özel olarak ele alınmaz. Özellikle,

• hedefte, xml:lang veya xml:space özniteliklerinin üretmesi gerekeni belirtmek doğrudan doğruya biçembent yazarının sorumluluğundadır;

• XSLT isim-alanındaki bir elemanda xml:lang veya xml:space özniteliğinin belirtilmesi bu özniteliklerin hedefte de yer almasına sebep olmayacaktır.

7.3 İşlem Yönergelerinin Oluşturulması

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:processing-instruction
  name = { kısa-ad } >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:processing-instruction>

xsl:processing-instruction elemanı, bir işlem yönergesi düğümü oluşturmak için nesnelleştirilir. xsl:processing-instruction elemanının içeriği işlem yönergesi düğümünün dizgesel değeri için bir örneklenimdir. xsl:processing-instruction elemanının, işlem yönergesi düğümünün ismini belirtmek için kullanımı zorunlu olan bir name özniteliği vardır. name özniteliğinin değeri bir öznitelik değeri örneklenimi olarak yorumlanır.

Örneğin, bu:

<xsl:processing-instruction name="xml-stylesheet">
  href="book.css" type="text/css"
</xsl:processing-instruction>

şu işlem yönergesini oluşturacaktır:

<?xml-stylesheet href="book.css" type="text/css"?>

name özniteliğinin nesnelleştirilmesinin sonucu olan dizgenin hem bir KısaAd hem de bir PIHedefi olmaması bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, işlem yönergesini hedef ağaca ekleyerek hatayı ortadan kaldırabilir.

Not:

Bu, xsl:processing-instruction elemanının bir XML bildirimi çıktılamakta kullanılamaması demektir. Yerine xsl:output elemanı kullanılmalıdır (bkz, Çıktı).

xsl:processing-instruction içeriğinin nesnelleştirilmesinin metin düğümünden farklı bir düğüm oluşturması bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, hatalı düğümleri içerikleriyle birlikte yoksayarak hatayı ortadan kaldırabilir.

xsl:processing-instruction içeriğinin nesnelleştirilme sonucunun ?> dizgesini içermesi bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, ? karakteri ile > karakteri arasına bir boşluk yerleştirerek hatayı ortadan kaldırabilir.

7.4 Açıklamaların Oluşturulması

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:comment>
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:comment>

xsl:comment elemanı hedef ağaçta bir açıklama oluşturmak için nesnelleştirilir. xsl:comment elemanının içeriği, açıklama düğümünün dizgesel değeri için bir örneklenimdir.

Örneğin, bu:

<xsl:comment>This file is automatically generated. Do not edit!</xsl:comment>

şu açıklamayı üretecektir:

<!--This file is automatically generated. Do not edit!-->

xsl:comment içeriğinin nesnelleştirilmesinin metin düğümünden farklı bir düğüm oluşturması bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, hatalı düğümleri içerikleriyle birlikte yoksayarak hatayı ortadan kaldırabilir.

xsl:comment içeriğinin nesnelleştirilme sonucunun -- dizgesini içermesi bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, - karakterlerinin arasına bir boşluk yerleştirerek hatayı ortadan kaldırabilir.

7.5 Kopyalama

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:copy
  use-attribute-sets = nitelikli-adlar >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:copy>

xsl:copy elemanı, geçerli düğümün kopyalanmasını kolaylaştıran bir yol sağlar. xsl:copy elemanının nesnelleştirilmesi, geçerli düğümün bir kopyasını oluşturur. Geçerli düğümün isim-alanı düğümleri de kendiliğinden kopyalanır, fakat öznitelikler ve düğümün çocukları kendiliklerinden kopyalanmazlar. xsl:copy elemanının içeriği, oluşturulan düğümün öznitelikleri ve çocukları için bir örneklenimdir; içerik sadece özniteliklerin ve çocukların sahip olabileceği türdeki düğümler için nesnelleştirilir (örn, kök düğüm ve eleman düğümleri için).

xsl:copy elemanı bir use-attribute-sets özniteliğine sahip olabilir (bkz, İsimli Öznitelik Kümeleri). Bu sadece eleman düğümleri kopyalanırken kullanılır.

Kök düğüm özel olarak ele alınır, çünkü hedef ağacın kök düğümü örtük olarak oluşturulur. Geçerli düğüm, kök düğüm olduğu takdirde, xsl:copy bir kök düğüm oluşturmayacak, sadece içerik örneklenimini kullanacaktır.

Örneğin, özdeşlik dönüşümü xsl:copy kullanılarak şöyle yazılabilir:

<xsl:template match="@*|node()">
  <xsl:copy>
    <xsl:apply-templates select="@*|node()"/>
  </xsl:copy>
</xsl:template>

Geçerli düğüm bir öznitelik olduğunda, geçerli düğümle aynı isimde bir öznitelik oluşturmak için xsl:attribute kullanmak bir hata olsaydı, xsl:copy kullanmak da bir hata olurdu (bkz, Özniteliklerin xsl:attribute ile Oluşturulması).

Aşağıdaki örnekte, xml:lang özniteliklerinin nasıl kolayca kaynaktan hedefe kopyalanabileceği gösterilmiştir. Bir biçembent şöyle bir isimli örneklenim tanımlasaydı:

<xsl:template name="apply-templates-copy-lang">
 <xsl:for-each select="@xml:lang">
   <xsl:copy/>
 </xsl:for-each>
 <xsl:apply-templates/>
</xsl:template>

xml:lang özniteliği kopyalanmak istendiği takdirde, bunun yerine:

<xsl:apply-templates/>

bu daha basit olurdu:

<xsl:call-template name="apply-templates-copy-lang"/>

Geçerli düğüm bir isim-alanı düğümü olduğu takdirde, kopyalama işlemi, hedef ağaçta içerilen düğüme bir isim-alanı düğümü ekler. Bunun içerildiği düğümün bir eleman olmaması bir hatadır; gerçeklenimler hatayı raporlayabilir veya isim-alanı düğümünü yoksayabilir. Bir isim-alanı düğümünü bir elemana çocuklarını veya özniteliklerini eklendikten sonra eklemek bir hatadır; gerçeklenimler hatayı raporlayabilir veya isim-alanı düğümünü yoksayabilir. Bir isim-alanı düğümünü, aynı isimde bir isim-alanına zaten sahip olan bir elemana eklemek, her iki isim-alanı düğümü aynı dizgesel değere sahip olmadıkça (bu durumda yineleme yok sayılır), bir hatadır. Bir isim-alanı düğümünü bir elemana eklemek, eğer isim-alanı düğümünün ismi tanımsızsa ve eleman bir tanımsız isim-alanı tanım-yerine sahipse, bir hatadır.

7.6 Üretilen Metnin Hesaplanması

Bir örneklenim içinde, xsl:value-of elemanı üretilen metni hesaplamakta kullanılabilir; örneğin, metni kaynak ağaçtan çekip çıkarmak veya bir değişkene bir değer yerleştirmek için kullanılabilir. xsl:value-of elemanı bunu, select özniteliğine değer olarak belirtilen bir ifade ile yapar. İfadeler ayrıca, birebir hedef elemanların öznitelikleri içinde kaşlı ayraçlarla ({}) sarmalanarak kullanılabilir.

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:value-of
  select = dizgesel-ifade
  disable-output-escaping = "yes" | "no" />

<xsl:template match="kişi">
  <p>
   <xsl:value-of select="@adı"/>
   <xsl:text> </xsl:text>
   <xsl:value-of select="@soyadı"/>
  </p>
</xsl:template>

<xsl:template match="kişi">
  <p>
   <xsl:value-of select="adı"/>
   <xsl:text> </xsl:text>
   <xsl:value-of select="soyadı"/>
  </p>
</xsl:template>

<xsl:template match="işlem">
  <fo:block>
    <xsl:value-of select="ancestor-or-self::*[@güvenlik][1]/@güvenlik"/>
  </fo:block>
  <xsl:apply-templates/>
</xsl:template>

<xsl:variable name="image-dir">/images</xsl:variable>

<xsl:template match="photograph">
<img src="{$image-dir}/{href}" width="{size/@width}"/>
</xsl:template>

<photograph>
  <href>headquarters.jpg</href>
  <size width="300"/>
</photograph>

<img src="/images/headquarters.jpg" width="300"/>

<a href="#{id({@ref})/title}">

<a href="#{id(@ref)/title}">

7.7 Numaralama

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:number
  level = "single" | "multiple" | "any"
  count = örüntü
  from = örüntü
  value = sayısal-ifade
  format = { dizge }
  lang = { ad-dizgeciği }
  letter-value = { "alphabetic" | "traditional" }
  grouping-separator = { karakter }
  grouping-size = { sayı } />

xsl:number elemanı hedef ağaca biçimli bir numara yerleştirmek için kullanılır. Yerleştirilecek numara bir ifade tarafından belirtilir. Bu ifadeyi value özniteliği içerir. İfadenin değerlendirilmesinin sonucu olan nesne number işlevi çağrılmış gibi bir sayıya dönüştürülür. Sayının NaN, sonsuz veya 0.5'ten küçük olması bir hatadır; bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, sayıyı string işlevi çağrılmış gibi dizgeye dönüştürüp hedef ağaca yerleştirerek hatayı ortadan kaldırmalıdır. Aksi takdirde, sayı bir tamsayıya yuvarlanır ve Sayıdan Dizgeye Dönüşüm Öznitelikleri bölümünde belirtilen öznitelikler kullanılarak bir dizgeye dönüştürülür; bu bağlamda, bu özniteliklerin her birinin değeri, bir öznitelik değeri örneklenimi olarak yorumlanır. Dönüşümden sonra, elde edilen dizge hedef ağaca yerleştirilir. Örneğin, aşağıda sıralı bir listenin üyeleri numaralanmaktadır:

<xsl:template match="items">
  <xsl:for-each select="item">
    <xsl:sort select="."/>
    <p>
      <xsl:number value="position()" format="1. "/>
      <xsl:value-of select="."/>
    </p>
  </xsl:for-each>
</xsl:template>

Eğer value özniteliği belirtilmezse, xsl:number elemanı geçerli düğümün kaynak ağacındaki konumuna karşılık gelen sayıyı bir numara olarak hedef ağaca yerleştirir. Aşağıdaki öznitelikler geçerli düğümün nasıl numaralanacağını denetler:

• level özniteliğinde kaynak ağacın hangi seviyelerde ele alınacağı belirtilir; değer olarak single, multiple veya any belirtilebilir. single değeri öntanımlı değerdir.

• count özniteliğinin değeri, bu seviyelerdeki hangi düğümlerin sayılacağını belirten bir örüntüdür. count özniteliği belirtilmezse, geçerli düğümle aynı türdeki düğümle eşleşen örüntü öntanımlı değerdir; eğer geçerli düğüm bir genişletilmiş isme sahipse, öntanımlı örüntü geçerli düğümle aynı genişletilmiş isme sahip düğümle eşleşecektir.

• from özniteliğinin değeri, sayımın nereden başlatılacağını belirten bir örüntüdür.

Ek olarak, Sayıdan Dizgeye Dönüşüm Öznitelikleri bölümünde belirtilen öznitelikler, value özniteliğinin belirtilmesi halinde sayıyı dizgeye dönüştürmek için kullanılırlar.

xsl:number elemanı önce level, count ve from özniteliklerini kullanarak bir liste oluşturur:

• level="single" olduğu takdirde, count örüntüsü ile eşleşen ancestor-or-self dalındaki ilk düğüme gidilir ve count örüntüsü ile eşleşen üstselin büyük kardeşinin numarası artı bir değerini içeren tek üyeli bir liste oluşturulur. Eğer böyle bir üstsel yoksa, boş liste oluşur. Eğer from özniteliği belirtilmişse, sadece, from örüntüsüyle eşleşen en yakın üstselin astsalları olan üstseller araştırılır. Burada büyük kardeşlerle, preceding-sibling dalı kastedilmektedir.

• level="multiple" olduğu takdirde, geçerli düğümün, sırada kendisinin de bulunduğu, tüm üstsellerinin belge sırasına göre bir listesi oluşturulur; sonra, bu listeden count örüntüsü ile eşleşen düğümler seçilir; ardından, listenin her düğümüne, count örüntüsü ile eşleşen düğümün büyük kardeşinin numarası artı bir değeri eşlenir. Eğer from özniteliği belirtilmişse, sadece, from örüntüsüyle eşleşen en yakın üstselin astsalları olan üstseller araştırılır. Burada büyük kardeşlerle, preceding-sibling dalı kastedilmektedir.

• level="any" olduğu takdirde, geçerli düğümü içeren kümeye ait olan düğümler artı count örüntüsü ile eşleşen düğümler artı belgedeki sıraya göre geçerli düğümden önce yer alan her seviyeden (isim-alanı ve öznitelik düğümleri hariç) tüm düğümlerin sayısı toplamını içeren tek üyeli bir liste oluşturulur (başka bir deyişle, preceding ve ancestor-or-self dallarının üyelerinin hepsi). Hiç eşleşen düğüm yoksa, boş liste oluşur. from özniteliği belirtilmişse, sadece geçerli düğümden önceki ilk düğümden sonraki düğümlerin from örüntüsü ile eşleştiği varsayılır.

Bundan sonra, numara listesi Sayıdan Dizgeye Dönüşüm Öznitelikleri bölümünde belirtilen öznitelikler kullanılarak bir dizgeye dönüştürülür; bu bağlamda, bu özniteliklerin her birinin değeri, bir öznitelik değeri örneklenimi olarak yorumlanır. Dönüşümden sonra, elde edilen dizge hedef ağaca yerleştirilir.

Aşağıda numaralı bir listenin üyeleri numaralanmaktadır:

<xsl:template match="ol/item">
  <fo:block>
    <xsl:number/><xsl:text>. </xsl:text><xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
<xsl:template>

Aşağıdaki iki kural başlık elemanlarını numaralayacaktır. Anabölüm ve ekbölümlerden oluşan bir belgede, anabölümlerin ve ekbölümlerin bölümlere, bu bölümlerinde altbölümlere sahip olduğu düşünülerek, anabölümler 1, 2, 3; ekbölümler A, B, C; anabölüm bölümleri 1.1, 1.2, 1.3; ve ekbölüm bölümlerinin de A.1, A.2, A.3 biçiminde numaralanacakları düşünülmüştür.

<xsl:template match="başlık">
  <fo:block>
     <xsl:number level="multiple"
                 count="anabölüm|bölüm|altbölüm"
                 format="1.1 "/>
     <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

<xsl:template match="ekbölüm//başlık" priority="1">
  <fo:block>
     <xsl:number level="multiple"
                 count="ekbölüm|bölüm|altbölüm"
                 format="A.1 "/>
     <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

Aşağıdaki örnekte bir anabölüm içindeki notlar numaralanmaktadır:

<xsl:template match="not">
  <fo:block>
     <xsl:number level="any" from="anabölüm" format="(1) "/>
     <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

Aşağıdaki örnekte HTML'deki H4 elemanları üç parçalı bir madde başlığı ile numaralanmaktadır:

<xsl:template match="H4">
 <fo:block>
   <xsl:number level="any" from="H1" count="H2"/>
   <xsl:text>.</xsl:text>
   <xsl:number level="any" from="H2" count="H3"/>
   <xsl:text>.</xsl:text>
   <xsl:number level="any" from="H3" count="H4"/>
   <xsl:text> </xsl:text>
   <xsl:apply-templates/>
 </fo:block>
</xsl:template>

9.1 xsl:if ile Koşullu İşlem

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:if
  test = mantıksal-ifade >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:if>

xsl:if elemanı ifade belirtmekte kullanılan bir test özniteliğine sahiptir. İfade değerlendirildikten sonra elde edilen sonuç boolean işlevinin yaptığı gibi bir mantıksal değere dönüştürülür. Eğer sonuç doğruysa, elemanının içeriğindeki örneklenim nesnelleştirilir; aksi takdirde, hiçbir şey yapılmaz. Aşağıdaki örnekte, bir isim grubundaki isimler bir virgül ayraçlı liste haline getirilmektedir:

<xsl:template match="isimlistesi/isim">
  <xsl:apply-templates/>
  <xsl:if test="not(position()=last())">, </xsl:if>
</xsl:template>

Bu örnekte bir tablonun satırları birer atlayarak sarıya boyanmaktadır:

<xsl:template match="item">
  <tr>
    <xsl:if test="position() mod 2 = 0">
       <xsl:attribute name="bgcolor">yellow</xsl:attribute>
    </xsl:if>
    <xsl:apply-templates/>
  </tr>
</xsl:template>

9.2 xsl:choose ile Koşullu İşlem

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:choose>
  <!-- İçeriği: (<xsl:when>+ | <xsl:otherwise>?) -->
</xsl:choose>

<xsl:when
  test = mantıksal-ifade >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:when>

<xsl:otherwise>
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:otherwise>

xsl:choose elemanı bir miktar olasılık arasından uygun olanını seçer. Bir veya daha fazla sayıda xsl:when elemanı ile varlığı isteği bağlı olan xsl:otherwise elemanını içerebilir. Her xsl:when elemanının bir ifade belirtmekte kullanılan tek bir test özniteliği vardır. xsl:when ve xsl:otherwise elemanlarının içerikleri birer örneklenimdir. Bir xsl:choose elemanı işleme sokulduğunda, xsl:when elemanlarının içerdiği ifadeler sırayla değerlendirilip elde edilen sonuçlar boolean işlevinin yaptığı gibi birer mantıksal değere dönüştürülerek denenir. xsl:when elemanlarından doğru sonucu veren ilkinin içeriği nesnelleştirilir, diğerlerine bakılmaz. Eğer hiçbir xsl:when elemanı doğru sonuç vermemişse, xsl:otherwise elemanının içeriği nesnelleştirilir. Eğer hiçbir xsl:when elemanı doğru sonuç vermemişse ve xsl:otherwise elemanı da yoksa hiçbir nesnelleştirme yapılmaz.

Aşağıdaki örnekte, alt listeleri de olan sıralı bir listenin üyeleri, alt liste derinliğine bağlı olarak arap rakamları, harfler ve yunan rakamları kullanılarak numaralanmaktadır:

<xsl:template match="orderedlist/listitem">
  <fo:list-item indent-start='2pi'>
    <fo:list-item-label>
      <xsl:variable name="level"
                    select="count(ancestor::orderedlist) mod 3"/>
      <xsl:choose>
        <xsl:when test='$level=1'>
          <xsl:number format="i"/>
        </xsl:when>
        <xsl:when test='$level=2'>
          <xsl:number format="a"/>
        </xsl:when>
        <xsl:otherwise>
          <xsl:number format="1"/>
        </xsl:otherwise>
      </xsl:choose>
      <xsl:text>. </xsl:text>
    </fo:list-item-label>
    <fo:list-item-body>
      <xsl:apply-templates/>
    </fo:list-item-body>
  </fo:list-item>
</xsl:template>

11.1 Hedef Ağaç Bölümleri

Değişkenler ifade diline yeni bir veri türü ekler. Bu yeni türe hedef ağaç bölümü adı verilir. Bir değişken dört temel XPath türünden (dizge, sayı, mantıksal değer ve düğüm kümesi) başka bir hedef ağaç bölümü türünde de atanabilir. Bir hedef ağaç bölümü, hedef ağacın bir bölümü olarak ifade edilir ve tek bir kök düğüm içeren bir düğüm kümesine eşdeğer tarzda ele alınır. Bununla birlikte, bir hedef ağaç bölümünde izin verilen işlemler bir düğüm kümesinde izin verilen işlemlerin bir altkümesidir. Böyle bir işleme sadece bir dizge üzerinde izin verilen bir işlemse izin verilir (dizge üzerindeki ilk işlem, dizgeyi bir mantıksal değere veya sayıya dönüştürme işlemi olabilir). Özellikle, hedef ağaç bölümü üzerinde /, // ve [] işleçlerinin kullanımına izin verilmez. Bir hedef ağaç bölümünde izin verilen işlemlerden biri her uygulanışında, eşdeğeri bir düğüm kümesinde uygulandığı gibi uygulanır.

Bir hedef ağaç bölümü hedef ağaca kopyalanırken (bkz, Değişken ve Değergeçlerin Değerlerinin xsl:copy-of ile Kullanımı), eşdeğer düğüm kümesinde kök düğümün çocukları olan tüm düğümler hedef ağaca aynı sırayla kopyalanırlar.

İfadeler, hedef ağaç bölümü türündeki değerleri sadece, hedef ağaç bölümü türündeki değişkenlere atıfta bulunarak veya bir hedef ağaç bölümü döndüren bir eklenti işlevini çağırarak ya da değeri bir hedef ağaç bölümü olan bir sistem gerecini getirerek döndürürler.

11.2 Değişken ve Değergeçlerin Değerleri

Bir değişken atama elemanı bir değişken değerini üç yoldan biriyle belirtebilir.

• Değişken atama elemanı bir select özniteliğine sahipse, bu özniteliğin değeri, değerlendirilmesinin sonucunda değişkenin değeri haline gelecek olan bir nesnenin elde edileceği bir ifade olmalıdır. Bu durumda, değişken atama elemanının içeriği boş olmalıdır.

• Değişken atama elemanı bir select özniteliğine sahip değilse ve eleman boş olmayan bir içeriğe sahipse (yani, değişken atama elemanı bir veya daha fazla sayıda çocuk elemana sahipse), değeri değişken atama elemanının içeriği belirler. Değişken atama elemanının içeriği, değişkenin değerini vermek üzere nesnelleştirilecek olan örneklenimdir. Değeri, çocukları örneklenimin nesnelleştirilmesiyle üretilen düğümlerden oluşan tek bir kök düğüm içeren bir düğüm kümesine eşdeğer bir hedef ağaç bölümüdür. Hedef ağaç bölümündeki düğümlerin temel tanım-yeri (URI), değişken atama elemanının temel tanım-yeridir.

  Örneklenim nesnelleştirilerek elde edilen düğümlerin bir üyesinin bir öznitelik düğümü veya bir isim-alanı düğümü olması, bir kök düğüm böyle bir çocuk düğüme sahip olamayacağından, bir hatadır. Bir XSLT işlemci bu hatayı raporlayabilir; raporlamıyorsa, öznitelik veya isim-alanı düğümünü hedef ağaca eklemeyerek hatayı ortadan kaldırabilir.

• Değişken atama elemanı boş bir içeriğe sahipse ve bir select özniteliği de belirtilmemişse, değişkenin değeri bir boş dizge olacaktır. Bu bakımdan,

  <xsl:variable name="x"/>

  buna eşdeğerdir:

  <xsl:variable name="x" select="''"/>

Not:

Bir değişken, düğümleri konumlarına göre seçmek için kullanılmışsa, aşağıdakini yapmamak konusunda dikkatli olunmalıdır:

<xsl:variable name="n">2</xsl:variable>
...
<xsl:value-of select="item[$n]"/>

Bu örneklenim, ilk item elemanının değerini çıktılayacaktır. Sebebi, n değişkeninin bir sayıya değil bir hedef ağaç bölümüne atanmış olmasıdır. Şöyle,

<xsl:variable name="n" select="2"/>
...
<xsl:value-of select="item[$n]"/>

veya şöyle yapılabilirdi:

<xsl:variable name="n">2</xsl:variable>
...
<xsl:value-of select="item[position()=$n]"/>

Not:

Boş bir düğüm kümesini bir değergeçe öntanımlı değer olarak atamanın tek uygun yolu şudur:

<xsl:param name="x" select="/.."/>

11.3 Değişken ve Değergeçlerin Değerlerinin xsl:copy-of ile Kullanımı

<!-- Grubu: yönerge -->
<xsl:copy-of
  select = ifade />

xsl:copy-of elemanı hedef ağaca bir hedef ağaç bölümü yerleştirmekte kullanılabilir ve bunu yapmak için xsl:value-of elemanının yaptığı gibi (bkz, Metnin xsl:value-of ile Üretilmesi) önce bir dizgeye dönüşüm gerekmez. Bir ifade içeren bir select özniteliğinin belirtilmesi zorunludur. İfadenin değerlendirme sonucunun bir hedef ağaç bölümü olması durumunda, bölümün tümü hedef ağaca kopyalanır. Sonucun bir düğüm kümesi olması durumunda ise, kümenin düğümleri belgedeki sıralarına göre hedef ağaca kopyalanırlar; bir eleman düğümünün kopyalanması, elemanın kendinden başka, isim-alanı düğümlerinin, öznitelik düğümlerinin ve elemanın çocuk düğümlerinin de kopyalanmasına sebep olur; bir kök düğüm ise, çocuklarının kopyalanmasıyla kopyalanmış olur. Bir öznitelik veya isim-alanının kopyalanmasında, xsl:copy ile kopyalamada geçerli olan kurallar burada da aynen geçerlidir (bkz, Kopyalama). Sonucun ne bir düğüm kümesi ne de hedef ağaç bölümü olması durumunda, tıpkı xsl:value-of elemanının yaptığı gibi, sonuç bir dizgeye dönüştürüldükten sonra hedef ağaca yerleştirilir.

11.4 Tepe-Seviyeden Değişkenler ve Değergeçler

xsl:variable ve xsl:param elemanlarının her ikisi de tepe-seviyeden elemanlar olabilir. Bir tepe-seviyeden değişken atama elemanı, her yerde (başka bir atama tarafından geçersiz kılınmadıkça) görünür olan bir genel değişken bildirir. Bir tepe-seviyeden xsl:param elemanı biçembende bir değergeç bildirir; XSLT, biçembente değergeç aktarımı ile ilgili bir mekanizma tanımlamaz. Bir biçembent aynı isme sahip birden fazla değişken ataması içeriyorsa, ithal önceliği en yüksek atama kullanılır. Bir biçembendin aynı ithal önceliği ile aynı isme atama yapan birden fazla değişken ataması içermesi bir hatadır. Tepe seviyede, değişken değeri belirten bir ifade veya örneklenim, kaynak belgenin kök düğümünü işlemekte kullanılan bağlama eşdeğer bir bağlamla değerlendirilir: geçerli düğüm kaynak belgenin kök düğümü olup geçerli düğüm kümesi kaynak belgenin sadece kök düğümünü içeren bir listedir. Eğer bir örneklenim veya ifade bir y genel değişkenine atıf yapan bir x genel değişkeni belirtiyorsa, y değişkeninin değerinin x değişkeninin değerinden önce hesaplanması gerekir. Tüm genel değişken tanımları açısından bunun olması olanaksızsa bu bir hatadır; başka bir deyişle, atamanın bitmeyen bir döngüye yol açabilecek şekilde hesaplanması bir hatadır.

Burada, bir öznitelik değeri örnekleniminden atıfta bulunulan para-font-size isimli bir genel değişken bildirilmektedir:

<xsl:variable name="para-font-size">12pt</xsl:variable>

<xsl:template match="para">
 <fo:block font-size="{$para-font-size}">
   <xsl:apply-templates/>
 </fo:block>
</xsl:template>

11.5 Örneklenimlerin içinde Değişkenler ve Değergeçler

xsl:variable ve xsl:param elemanlarına tepe seviyede izin verildiği gibi örneklenimlerin içinde de izin verilir. xsl:variable elemanına, bir örneklenimin içinde bir yönergeye izin verilen her yerde izin verilir. Bu durumda, atama, xsl:fallback yönergeleri hariç tüm küçük kardeşlerin astsallarına görünür olacaktır. Atamanın xsl:variable elemanının kendisi için görünür olmayacağına dikkat ediniz.

xsl:param elemanına bir xsl:template elemanının başlangıcında bir çocuk olarak bulunmasına izin verilir. Bu bağlamda, atama, xsl:fallback yönergeleri hariç tüm küçük kardeşlerin astsallarına görünür olacaktır. Atamanın xsl:param elemanının kendisi için görünür olmayacağına dikkat ediniz.

Eğer bir atamanın görünür olduğu yerde başka bir atama yer alıyorsa ve bu atamalar aynı isme yapılmışsa, yeni atama o bağlamda eskisini geçersiz bırakır. Aynı örneklenim içinde xsl:variable veya xsl:param elemanlarınca yapılmış atamaların birbirlerini geçersizleştirmeleri bir hatadır. Bir örneklenim içinde, xsl:variable veya xsl:param elemanlarınca yapılmış atamaların tepe-seviyeden yapılmış atamaları geçersizleştirmeleri hata değildir. Bu durumda, bir tepe-seviyeden atama, başka bir atamanın kendisini geçersizleştirdiği bir biçembent bölümünde görünür olmayacaktır. Bu bakımdan şu bir hatadır:

<xsl:template name="foo">
  <xsl:param name="x" select="1"/>
  <xsl:variable name="x" select="2"/>
</xsl:template>

Ama, buna izin verilir:

<xsl:param name="x" select="1"/>

<xsl:template name="foo">
  <xsl:variable name="x" select="2"/>
</xsl:template>

Not:

Bir örneklenim içindeki bir xsl:variable elemanının Java dilindeki en yakın eşdeğeri, ilklendiricili bir nihai yerel değişken bildirimidir. Örneğin,

<xsl:variable name="x" select="'value'"/>

ile

final Object x = "value";

aynı anlambilgisine sahiptir. XSLT, böyle bir Java atama işlecinin bir eşdeğerini sağlamaz:

x = "value";

Çünkü bir belgeyi başından sonuna kadar, betik benzeri bir yöntemden başka bir yöntemle işleyen bir gerçeklenimi oluşturmak daha zor olurdu.

11.6 Değergeçlerin Örneklenimlere Aktarılması

<xsl:with-param
  name = nitelikli-ad
  select = ifade >
  <!-- İçeriği: örneklenim -->
</xsl:with-param>

Değergeçler örneklenimlere xsl:with-param elemanı kullanılarak aktarılırlar. Belirtilmesi zorunlu olan name özniteliği değergeçin (atamanın değerini değiştirdiği değişken) ismini belirtir. name özniteliğinin değeri Nitelikli Adlar bölümünde belirtildiği gibi yorumlanan bir NitelAddır. xsl:with-param elemanına xsl:call-template ve xsl:apply-templates elemanlarının her ikisinde de izin verilir. Bir xsl:call-template veya xsl:apply-templates elemanının birden fazla aynı isimli xsl:with-param elemanı içermesi bir hatadır. Değergeç değeri xsl:variable ve xsl:param elemanlarında kullanılan yöntemle belirtilir. xsl:with-param ile belirtilen değerin hesaplanmasında kullanılan geçerli düğüm ve geçerli düğüm listesi, içinde kullanıldığı xsl:call-template veya xsl:apply-templates elemanlarınınkilerle aynıdır. x için bir xsl:param elemanına sahip olmayan bir örneklenime bir x değergecini aktarmak hata değildir; değergeç basitçe yoksayılır.

Bu örnekte, sayı biçimini denetleyen bir değergeçe sahip numbered-block isminde bir örneklenim, değergeçine değer aktarılarak çağrılmaktadır:

<xsl:template name="numbered-block">
  <xsl:param name="format">1. </xsl:param>
  <fo:block>
    <xsl:number format="{$format}"/>
    <xsl:apply-templates/>
  </fo:block>
</xsl:template>

<xsl:template match="ol//ol/li">
  <xsl:call-template name="numbered-block">
    <xsl:with-param name="format">a. </xsl:with-param>
  </xsl:call-template>
</xsl:template>

12.1 Çok Kaynaklı Belgeler

düğüm-kümesi document(nesne, düğüm-kümesi?)

document işlevi asıl kaynak belgeden başka XML belgelere de erişimi mümkün kılar.

document işlevi tek bir argümana sahipse ve bu argüman da bir düğüm kümesi ise, sonuç, belirtilen düğüm kümesinin her düğümü için, düğümün kendi dizgesel değerinin document işlevinin ilk argümanı, düğümün üyesi olduğu düğüm kümesinin ikinci argümanı olduğu document çağrılarının sonuçlarının birleşimidir.

document işlevi iki argümana sahipse ve ilk argüman bir düğüm kümesi ise, sonuç, belirtilen düğüm kümesinin her düğümü için, düğümün dizgesel değerinin document işlevinin ilk argümanı, ikinci argümanın yine ikinci argümanı olduğu document çağrılarının sonuçlarının birleşimidir.

document işlevine aktarılan ilk argümanın bir düğüm kümesi olmaması halinde, ilk argüman string işlevinin yaptığı gibi bir dizgeye dönüştürülür ve bu dizge bir tanım-yeri (URI) başvurusu olarak ele alınır; Bu tanım-yeri ile tanımlanan özkaynak alınıp getirilir. Bu algetir işleminin sonucu olan veri bir XML belge olarak çözümlenir ve veri modeline uygun ber ağaç oluşturulur (bkz, Veri Modeli). Özkaynağın alınıp getirilmesi ile ilgili bir hata oluşmuşsa, XSLT işlemci hatayı raporlayabilir, raporlamıyorsa, bir boş düğüm kümesi döndürerek hatayı ortadan kaldırabilir. Özkaynağın alınıp getirilmesi ile ilgili olası tek hata çeşidi XSLT işlemcinin tanım-yeri tarafından kullanılan tanım-yeri şemasını desteklemeyişidir. Bir XSLT işlemcinin her tanım-yeri şemasını desteklemesi gerekmez. XSLT işlemcinin belgeleri, XSLT işlemcinin hangi tanım-yeri şemalarını desteklediğini açıklamalıdır.

Eğer tanım-yeri başvurusu bir bölüm betimleyici (adresin sonunda yer alan ve # imi ile başlayan dizgecik) içermiyorsa, belgenin sadece kök düğümünü içeren bir düğüm kümesi döner. Eğer tanım-yeri başvurusu bir bölüm betimleyici içeriyorsa, tanım-yeri başvurusunun bölüm betimleyicisi tarafından betimlenen ağaçtaki düğümleri içeren bir düğüm kümesi döner. Bölüm betimleyicinin ifade ettiği anlam, tanım-yerinden alınıp getirilen özkaynağın ortam türüne bağımlıdır. Eğer bölüm betimleyicinin işlenmesi ile ilgili bir hata oluşmuşsa, XSLT işlemci hatayı raporlayabilir, raporlamıyorsa, bir boş düğüm kümesi döndürerek hatayı ortadan kaldırabilir. Olası hatalar şunlar olabilir:

• Bölüm betimleyici bir XSLT düğüm kümesi tarafından ifade edilemeyecek şeyleri betimliyordur (örneğin, bir metin düğümündeki bir karakter aralığı).

• XSLT işlemci tanım-yerinden alınıp getirilen özkaynağın ortam türüne özgü bölüm betimleyiciyi desteklemiyordur. Bir XSLT işlemcinin her ortam türünü desteklemesi gerekmez. XSLT işlemcinin belgeleri, XSLT işlemcinin hangi ortam türlerini desteklediğini açıklamalıdır.

Özkaynağın alınıp getirilmesinin sonucu olan veri algetir işleminin sonucunun ortam türünden bağımsız olarak bir XML belge olarak çözümlenir; eğer tepe seviye ortam türü text ise, ortam türünün text/xml olduğu durumda uygulanan yöntemle çözümlenir; aksi takdirde, application/xml ortam türüne özgü yöntemle çözümlenir.

Not:

Tepe-seviyeden bir xml ortam türü olmadığından text/xml veya application/xml ortam türünde olmayan veri yine de fiilen XML olabilir.

Tanım-yeri başvurusu göreli olabilir. İkinci argümandaki düğüm kümesinde, belgedeki sıraya göre ilk olan düğümün temel tanım-yeri (bkz, Temel Tanım-yeri), göreli tanım yerlerini mutlak tanım yerine dönüştürmek için temel tanım-yeri olarak kullanılır. İkinci argümanda boş düğüm kümesi ile göreli tanım-yeri belirtmek bir hatadır. XSLT işlemci hatayı raporlayabilir, raporlamıyorsa, bir boş düğüm kümesi döndürerek hatayı ortadan kaldırabilir. Eğer ikinci argüman hiç belirtilmemişse, biçembentte document işlevinin çağrıldığı ifadeyi içeren düğüm öntanımlı değerdir. Göreli tanım-yeri başvurusunun çözümlenmesini sağlaması nedeniyle, sıfır uzunluktaki bir tanım-yeri başvurusunun belgeye bir başvuru oluşuna dikkat ediniz; bu bakımdan, document("") ifadesi biçembendin kök düğümüne karşılıktır; biçembendin ağaç gösterimi, biçembendi kaynak belgenin başında içeren XML belgeyle tamamen aynıdır.

Eğer iki belge aynı tanım-yerine sahipse bunlar aynı belge olarak ele alınır. Karşılaştırma için kullanılan tanım-yeri, göreli tanım-yerlerini çözümlemekte kullanılan ve bir bölüm betimleyici içermeyen mutlak tanım-yeridir. Eğer ikisi de aynı belgeye aitse iki kök düğüm aynı kök düğüm olarak ele alınır. Bu bakımdan aşağıdaki ifade daima doğru sonuç verecektir:

generate-id(document("foo.xml"))=generate-id(document("foo.xml"))

document işlevi, bir düğüm kümesinin birden fazla belgeden düğümler içermesini olasılığını arttırır. Böyle bir düğüm kümesi ile aynı belgedeki iki düğümün göreli belge sırası XPath [XPath] tarafından tanımlanmış normal belge sırası olacaktır. İki düğümün farklı belgelerdeki göreli belge sırası, bu iki düğümü içeren belgelerin gerçeklenime bağımlı sıralamasına göre saptanır. Sürekli olarak aynı sonucu vermek dışında gerçeklenimlerin belgeleri nasıl sıralayacağıyla ilgili bir kısıtlama yoktur: Bir gerçeklenim, aynı belge kümesi için daima aynı sıralamayı yapmak zorundadır.

12.2 Anahtarlar

Anahtarlar, belgelerde örtük bir çapraz başvuru yapısıyla çalışma imkanı verir. XML'deki ID, IDREF ve IDREFS öznitelik türleri XML belgelerin kendi çapraz başvurularını doğrudan oluşturabilmeleri için bir mekanizma sağlar. XSLT bunu XPath id işlevi üzerinden destekler. Bununla birlikte bu mekanizmanın bazı gereklilikleri vardır:

• ID türündeki öznitelikler örneğin DTD gibi bir yerde bildirilmelidir. Eğer bir ID özniteliği bir ID türünden öznitelik olarak sadece harici bir DTD altkümesinde bildirilmişse, bu öznitelik sadece, eğer XML işlemci bu harici DTD altkümesini okursa bir ID türünde öznitelik olarak tanınacaktır. Ancak, XML Önergesi, XML işlemcilerin harici DTD altkümelerini okumasını bir zorunluluk değil, bir öneri olarak belirtir.

• Bir belge eşsiz ID'lerin tek bir kümesine sahip olabilir. Ayrı ayrı bağımsız eşsiz ID kümeleri olamaz.

• Bir elemanın ID'si sadece bir öznitelikte belirtilebilir; elemanın içeriğinde veya bir çocuk eleman tarafından belirtilemez.

• Bir ID bir XML adı olmak zorundadır. Örneğin, boşluk içeremez.

• Bir eleman en çok bir ID'ye sahip olabilir.

• Belli bir ID'ye en çok bir eleman sahip olabilir.

Bu gerekliliklerden dolayı XML belgeler, ID/IDREF/IDREFS öznitelikleriyle açıkça belirtilmese bile bir çapraz başvuru yapısına sahip olurlar.

Bir anahtar şu üçlemeye sahiptir:

1. anahtarın sahibi olan düğüm

2. anahtarın ismi (bir genişletilmiş isim)

3. anahtarı değeri (bir dizge)

Bir biçembentte her belge için anahtar kümesi xsl:key elemanı kullanılarak bildirilir. Bu anahtar kümesi, x diye bir düğüme, y diye bir isme ve z diye bir değere sahipse, x düğümünün z değerli bir y anahtarı olduğundan bahsedebiliriz.

Bu bakımdan, bir anahtar, bir XML ID'sinin sınırlamalarına konu olmayan genelleştirilmiş bir ID çeşididir:

• Anahtarlar bir biçembentte xsl:key elemanları kullanılarak bildirilirler.

• Bir anahtarın değerinden başka bir de ismi vardır; her anahtar ismi betimleyici uzayından bağımsız, ayrı bir isim olarak düşünülebilir.

• Bir isimli anahtar değeri bir eleman için, uygun herhangi bir yerde belirtilebilir; örneğin bir öznitelikte, bir çocuk elemanda veya içerikte belirtilebilir. Belli bir isimli anahtar için bulunacak değerin yerini belirtmek için bir XPath ifadesi kullanılır.

• Bir anahtarın değeri keyfi bir dizge olabilir; bir XML adı olmak zorunda değildir.

• Bir belgede aynı düğümün farklı anahtar değerleri için aynı isimde çok sayıda anahtarı olabilir.

• Bir belgede aynı anahtar ismine ve aynı anahtar değerine sahip çok sayıda farklı düğüm olabilir.

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:key
  name = nitelikli-ad
  match = örüntü
  use = ifade />

xsl:key elemanı anahtarları bildirmek için kullanılır. name özniteliği ile anahtarın ismi belirtilir. name özniteliğinin değeri, Nitelikli Adlar bölümünde açıklandığı gibi yorumlanan bir NitelAd olmalıdır. match özniteliği bir Örüntü olup, bir xsl:key elemanı, belirtilen bu örüntüyle eşleşen düğümlerin anahtarları hakkında bilgi verir. use özniteliği anahtarın değerini belirten bir ifade olup, örüntüyle eşleşen her düğüm için bir kere değerlendirilir. Eğer sonuç bir düğüm kümesi ise, düğüm kümesindeki her düğümün belirtilen isimde, değeri düğümün dizgesel değeri olan bir anahtarı olur; aksi takdirde, sonuç bir dizgeye dönüştürülür ve örüntüyle eşleşen düğümün belirtilen isimde değeri bu dizge olan bir anahtarı olur. Bu bakımdan, bir x düğümünün y isminde ve z değerinde bir anahtara sahip olması için bir xsl:key elemanının sağlaması gerek ve yeter koşullar şunlardır:

• x düğümü, xsl:key elemanının match özniteliğinde belirtilen örüntüyle eşleşir;

• xsl:key elemanının name özniteliğinin değeri y'ye eşit olup,

• xsl:key elemanının use özniteliğinde belirtilen ifade, bir u nesnesinden elde edilen bir geçerli düğüm listesindeki geçerli düğüm olarak x düğümüyle değerlendirildiğinde, z, ya u'nun string işlevinin yaptığı gibi bir dizgeye dönüştürülmesinin sonucuna eşittir ya da u bir düğüm kümesi olup, z değeri de u'daki düğümlerin bir veya daha fazlasının dizgesel değerine eşittir.

Ayrıca, belli bir düğümle eşleşen birden fazla xsl:key elemanı olabileceğini de aklınızdan çıkarmayın; böyle xsl:key elemanlarının hepsi aynı ithal önceliğine sahip olmasalar bile kullanılırlar.

use veya match özniteliğinin değer olarak bir DeğişkenGönderimi veya bir key işlev çağrısı içermesi bir hatadır.

düğüm-kümesi key(dizge, nesne)

key işlevi ID'ler için id işlevinin yaptığını anahtarlar için yapar. İlk argüman anahtarın ismini belirtir. Argümanın değeri Nitelikli Adlar bölümünde açıklandığı gibi yorumlanan bir NitelAd olmalıdır. İkinci argüman bir düğüm kümesi olduğunda, sonuç, bu düğüm kümesindeki her düğümün dizgesel değerine key işlevinin uygulanmasından elde edilen sonuçlarının birleşimi olacaktır. İkinci argüman herhangi bir başka türde bir değer içerdiğinde, argüman string işlevinin yaptığı gibi bir dizgeye dönüştürülür; bu durumda, işlevden dönen sonuç, değeri bu dizgeye eşit bir isimli anahtara sahip bağlamsal düğümle aynı belgedeki düğümleri içeren bir düğüm kümesi olur.

Örnek:

Örneğin, şöyle bir bildirim olsun:

<xsl:key name="idkey" match="div" use="@id"/>

key('idkey', @ref) ifadesi, id(@ref) ifadesinin sonucu olan düğüm kümesi ile döner; XML kaynak belgesinde özniteliğin ID türünde şöyle bildirilmiş olduğu,

<!ATTLIST div id ID #IMPLIED>

ve geçerli düğümün ref özniteliğinin herhangi bir boşluk karakteri içermediği varsayımıyla.

Örnek:

Bir işlev kütüphanesini açıklayan bir belgemiz olduğunu ve işlevleri tanımlamak için bir prototype elemanı kullanıldığını varsayalım.

<prototype name="key" return-type="düğüm-kümesi">
<arg type="dizge"/>
<arg type="nesne"/>
</prototype>

İşlev isimlerinden bu tanıma atıfta bulunmak için de function elemanı kullanılıyor olsun.

<function>key</function>

Buradan hareketle biçembent gönderimlerle tanımlar arasındaki hiper bağları şöyle üretecektir:

<xsl:key name="func" match="prototype" use="@name"/>

<xsl:template match="function">
<b>
  <a href="#{generate-id(key('func',.))}">
    <xsl:apply-templates/>
  </a>
</b>
</xsl:template>

<xsl:template match="prototype">
<p><a name="{generate-id()}">
<b>Function: </b>
...
</a></p>
</xsl:template>

Örnek: (çevirmenden)

Bu anahtarlar konusu bu işin en zor anlaşılan kısmıdır. Yukarıdakine benzer ama yukarıdakinden her bakımdan daha yararlı olacağını umduğum bir örneği vermek istiyorum.

Bir belirtim belgemiz olsun. Belgede bahsedilen sabitlerden bazılarının tanımları varken bazıları sadece birer dizgesel sabit olsun. Tanımları olanların isimleri belgede geçtikçe (<literal>sabit</literal> gibi) bu isimler bu tanımlara aynı zamanda birer hiper bağ olsun, tanımları olmayanların da birer sabit oldukları belli olsun, istiyoruz.

<xsl:template match="literal">
  <xsl:variable name="idx" select="concat('value-def-', text())"/>
  <xsl:variable name="targets" select="key('ids', $idx)"/>

  <xsl:choose>
    <xsl:when test="count($targets) > 0">
      <a href="#{$idx}">
        <code><xsl:apply-templates/></code>
      </a>
    </xsl:when>
    <xsl:otherwise>
      <tt><xsl:apply-templates/></tt>
    </xsl:otherwise>
  </xsl:choose>
</xsl:template>

Örneklenimin ilk yönergesinde bir değişken ataması yapılıyor. $idx değişkenine, literal elemanının içeriğinden bir ID değeri oluşturup bunu atıyoruz. İkinci yönergedeki değişken atamasında ise $idx değişkenine atadığımız ID değerini içeren düğümleri $ids değişkeninin değerinden alıp $targets değişkenine atıyoruz. Tabii bunu yapabilmek için biçembentin başlarında şöyle bir yönergemiz olması gerek (bu anahtar, belgede birer id özniteliğine sahip bütün elemanları toplayıp $ids değişkenine atar):

<xsl:key name="ids" match="*" use="@id"/>

xsl:when elemanında aradığımız ID'ye sahip eleman var mı acaba diye bir sınama yapıyoruz. Varsa, XML belgedeki <literal>sabit</literal> yerine XHTML belgeye sabitin tanımını işaret eden bir hiper bağ yerleştiriyoruz (bu bağ için gereken ID değerini bildiğimiz için bir önceki örnekte olduğu gibi bir ID üretmemiz gerekmiyor). Yoksa, içeriğini bir dizgesel sabit olduğunu vurgulayacak bir imlenimin (tt) içine alıyoruz.

key işlevi daima geçerli düğümle aynı belgede yer alan düğümleri döndürür; bir anahtarı başka bir belgeden almak için önce geçerli düğümün değiştirilmesi gerekir.

Örnek:

Bir belgenin <bibref>XSLT</bibref> biçiminde kaynakça girdilerine atıfta bulunduğunu ve bu kaynakçanın da bib.xml adlı ayrı bir XML belgede girdilerinin şöyle bir veri modeliyle tutulduğunu varsayalım:

<entry name="XSLT">...</entry>

Bu durumda biçembent bibref elemanlarını dönüştürmek için şu kodları içerebilirdi:

<xsl:key name="bib" match="entry" use="@name"/>

<xsl:template match="bibref">
  <xsl:variable name="name" select="."/>
  <xsl:for-each select="document('bib.xml')">
    <xsl:apply-templates select="key('bib',$name)"/>
  </xsl:for-each>
</xsl:template>

12.3 Sayı Biçimleme

dizge format-number(sayı, dizge, dizge?)

format-number işlevi birinci argümanında belirtilen sayıyı ikinci argümanında belirtilen biçim örüntüsü dizgesini kullanarak bir dizgeye dönüştürür. Üçüncü argümanda onluk sayı biçimi belirtilir, üçüncü argümanın yokluğunda öntanımlı onluk sayı biçimi kullanılır. Biçim örüntüsü dizgesi JDK 1.1 DecimalFormat sınıfı tarafından belirtilen sözdizimine sahiptir. Biçim örüntüsü dizgesinin gösterimi yerelleştirilebilir: onluk biçim örüntüdeki karakterlerin hangilerinin ne anlama geldiğini belirler (yerelleştirilmeyen tırnak karakteri hariç). Biçim örüntüsü sent imini (#x00A4) içeremez; Bu özellik için destek JDK 1.1'e ilk sürümünden sonra eklenmiştir. Onluk biçim ismi Nitelikli Adlar bölümünde açıklandığı gibi yorumlanan bir NitelAd olmalıdır. Biçembendin onluk biçimin genişletilmiş isimli bir bildirimini içermemesi bir hatadır.

Not:

Gerçeklenimlerin ne JDK 1.1 kullanması ne de Java dilinde geliştirme yapmaları gereklidir.

Not:

Biçembentler yuvarlamayı denetim altına almak için XPath'daki diğer oluşumları kullanabilirler.

<!-- Grubu: tepe-seviyeden-eleman -->
<xsl:decimal-format
  name = nitelikli-ad
  decimal-separator = karakter
  grouping-separator = karakter
  infinity = dizge
  minus-sign = karakter
  NaN = dizge
  percent = karakter
  per-mille = karakter
  zero-digit = karakter
  digit = karakter
  pattern-separator = karakter />

xsl:decimal-format elemanı, format-number işlevi tarafından kullanılan bir biçim örüntüsünün yorumlanışını denetleyen bir onluk biçim bildirir. name özniteliği belirtilmişse, eleman isimli bir onluk biçim belirtir. name özniteliğinin değeri Nitelikli Adlar bölümünde açıklandığı gibi yorumlanan bir NitelAd olmalıdır. Öntanımlı onluk biçim bildirimi yapmak veya tüm öznitelikler (öntanımlılar dahil) için aynı değerle bildirilmiş olmadıkça aynı isimde birden fazla onluk biçim bildirimi yapmak (ithal öncelikleri farklı olsa bile) bir hatadır. Eğer bir biçembent bir öntanımlı onluk biçim bildirimi içermiyorsa, özniteliksiz xsl:decimal-format elemanına eşdeğer bir bildirim uygulanır.

xsl:decimal-format elemanının diğer öznitelikleri JDK 1.1 DecimalFormatSymbols sınıfındaki yöntemlere karşılıktır. Her get/set çiftine karşılık xsl:decimal-format elemanı için tanımlanmış bir öznitelik vardır.

Aşağıdaki öznitelikler hem biçim örüntüsündeki karakterlerin yorumlanışını denetler hem de sayının biçimlenmesi sonucu elde edilebilen karakterleri belirtirler:

• decimal-separator özniteliği ondalık ayraç olarak kullanılacak karakteri (Türkçe için virgüldür) belirtir; öntanımlı değer nokta (.) karakteridir.

• grouping-separator özniteliği bölükleme için kullanılan (Türkçe için noktadır) karakteri belirtir (binler bölükleri gibi); öntanımlı değer virgül (,) karakteridir.

• percent özniteliği yüzde imi olarak kullanılacak karakteri (Türkçe için de % karakteridir ama sayının ardına değil önüne konur) belirtir; öntanımlı değer yüzde (%) karakteridir.

• per-mille özniteliği her-milde-bir karakteri olarak kullanılacak karakteri; öntanımlı değer Unicode her-milde-bir (#x2030) karakteridir.

• zero-digit özniteliği sıfır ratamı olarak kullanılacak karakteri belirtir; öntanımlı değer sıfır (0) rakamıdır.

Aşağıdaki öznitelikler biçim örüntüsündeki karakterlerin yorumlanışını denetlerler:

• digit özniteliğinde biçim örüntüsünde rakam ifade eden karakter belirtilir; öntanımlı değer diyez (#) karakteridir.

• pattern-separator özniteliğinde pozitif ve negatif alt örüntüleri ayırmakta kullanılan karakter belirtilir; öntanımlı değer noktalı virgül (;) karakteridir.

Aşağıdaki öznitelikler biçimlenmiş sayıda yer alan karakterleri veya dizgeleri belirtmekte kullanılır:

• infinity özniteliğinde sonsuzluğu belirtmekte kullanılan dizge belirtilir; öntanımlı değer Infinity dizgesidir.

• NaN özniteliğinde NaN (Not-a-Number: bir-Sayı-Değil) değerini belirtmekte kullanılan dizge belirtilir; öntanımlı değer NaN dizgesidir.

• minus-sign özniteliğinde eksi imi olarak kullanılacak karakter belirtilir; öntanımlı değer tire (-, #x2D) karakteridir.

12.4 Çeşitli Ek İşlevler

düğüm-kümesi current()

current işlevi, tek üyesi geçerli düğüm olan bir düğüm kümesi ile döner. Son tahlilde (başka bir ifadenin içinde yer almayan bir ifadede), geçerli düğüm daima bağlamsal düğümle aynıdır. Bu bakımdan,

<xsl:value-of select="current()"/>

ile

<xsl:value-of select="."/>

aynı anlama gelir. Bununla birlikte, köşeli ayraçlar içindeki geçerli düğüm bağlamsal düğümden farklı bir düğüm olacaktır. Örneğin,

<xsl:apply-templates select="//glossary/item[@name=current()/@ref]"/>

ebeveynleri glossary elemanları olup, değerleri geçerli düğümün ref özniteliğinin değerine eşit olan birer name özniteliğine sahip tüm item elemanlarını işleyecektir. Aşağıdaki yönerge bunu yapmaz:

<xsl:apply-templates select="//glossary/item[@name=./@ref]"/>

yönergesi

<xsl:apply-templates select="//glossary/item[@name=@ref]"/>

ile aynı anlama gelir. Bunlar, ebeveynleri glossary elemanları olup, name ve ref özniteliklerinin değerleri aynı olan tüm item elemanlarını işleyecektir.

current işlevini bir Örüntü içinde kullanmak bir hatadır.

Çevirmenin notu:

Geçerli düğümü bir değişkene atayıp işlevin yerine bu değişkeni köşeli ayraçlar içinde kullanmak da istenen sonucu verecektir.

dizge unparsed-entity-uri(dizge)

unparsed-entity-uri işlevi, bağlamsal düğümle aynı belgede ismiyle belirtilmiş bir çözümlenmemiş öğenin tanım-yerini döndürür (bkz, Çözümlenmemiş Öğeler). Böyle bir öğe yoksa boş dizgeyle döner.

dizge generate-id(düğüm-kümesi?)

generate-id işlevi argümanında belirtilen düğüm kümesinin belgedeki sıraya göre ilk rastlanılan düğümünü eşsiz olarak betimleyen bir dizge ile döner. Eşsiz betimleyici bir ASCII harf ile başlamalı ve ASCII abecesayısal karakterlerinden oluşmalıdır. Bir gerçeklenim, aynı düğüm için daima aynı betimleyiciyi ve farklı düğümler için farklı betimleyicileri üretecek herhangi bir yöntemi seçmekte özgürdür. Bir gerçeklenim her dönüşümde aynı betimleyicileri üretmek zorunda değildir. Üretilmiş bir eşsiz betimleyicinin belgedeki mevcut (bu üretimin sonucu olmayan) eşsiz betimleyicilerden farklı olmak zorunda değildir. Eğer işleve belirtilen düğüm kümesi boşsa işlev boş dizge döndürür. Hiç argüman belirtilmemişse, bağlamsal düğüm öntanımlıdır.

nesne system-property(dizge)

Argüman bir NitelAd olarak değerlendirilecek bir dizge olmalıdır. Bu NitelAd ifadenin etki alanındaki isim-alanı bildirimleri kullanılarak bir isme genişletilir. system-property işlevi bu isim tarafından betimlenen sistem gerecinin değeri olan nesne ile döner. Böyle bir sistem gereci yoksa boş dizge döner.

Gerçeklenimlerin aşağıdaki sistem gereçlerini hepsi XSLT isim-alanında yer alacak şekilde sağlamalıdırlar:

• xsl:version, işlemci tarafından gerçeklenmiş XSLT sürümünü belirten bir sayı; bu sayı bu belirtimin gerçeklenimi için 1.0 olmalıdır.
• xsl:vendor, XSLT işlemcinin üreticisini tanıtan bir dizge.
• xsl:vendor-url, XSLT işlemcinin üreticisinin adresini içeren bir dizge; genellikle üreticinin ev sayfasının adresidir.

Üreticilerin XSLT isim-alanında başka sistem gereci tanımlamaması gerekir.

14.1 Eklenti Elemanlar

Eleman eklenti mekanizması isim-alanlarının eklenti isim-alanları olarak tasarlanmasını mümkün kılar. Bir isim-alanı bir eklenti isim-alanı olarak tasarlanmışsa ve bu isim-alanından bir eleman bir örneklenimde yer alıyorsa, bu eleman bir birebir hedef eleman olmaktan ziyade bir yönerge olarak ele alınır. İsim-alanı yönergenin anlambilgisini belirler.

Not:

Bir xsl:stylesheet elemanının çocuğu olmayan bir eleman bir örneklenimde yer almayacağından XSLT-dışı tepe-seviyeden elemanlar burada tanımlanan eklenti elemanlarından sayılmazlar ve bu bölümdeki hiçbir şey onlara uygulanmaz.

Bir isim-alanı, bir eklenti isim-alanı olarak xsl:stylesheet elemanının extension-element-prefixes özniteliği veya bir birebir hedef elemanın xsl:extension-element-prefixes özniteliği ya da eklenti elemanı kullanılarak belirtilebilir. Bu özniteliklerin ikisi de önekleri boşluk ayraçlı bir liste olarak kabul ederler. Bu öneklerin herbiri bir eklenti isim-alanı olarak atanır. extension-element-prefixes veya xsl:extension-element-prefixes özniteliğinde belirtilmiş bir önek için bir isim-alanı bildiriminin olmaması bir hatadır. Öntanımlı isim-alanı (xmlns ile bildirilen) önek listesinde #default ismiyle bir eklenti isim-alanı olarak belirtilebilir. Bir isim-alanının eklente isim-alanı olarak atanması extension-element-prefixes veya xsl:extension-element-prefixes özniteliğinin kullanıldığı elemanın kökü olduğu alt ağaçta etkilidir; bir xsl:stylesheet elemanının kökü olduğu bir alt ağaç ithal edilmiş veya içerilmiş bir biçembent içermez.

Eğer bir XSLT işlemci belli bir eklenti elemanının gerçeklenimine sahip değilse, element-available işlevi bu eleman ismi için olumsuz sonuç döndürmelidir. Böyle bir eklenti elemanı nesnelleştirildiğinde XSLT işlemci Son Çare bölümünde bahsedildiği gibi bir son çareye başvurmalıdır. Bir XSLT işlemci bir örneklenim gerçeklenmemiş bir eklenti elemanı içermekte olduğundan böyle bir durumda sadece bir hata rapor etmekle kalmamalıdır.

Eğer bir XSLT işlemci belli bir eklenti elemanının gerçeklenimine sahipse, element-available işlevi bu eleman ismi için olumlu sonuç döndürmelidir.

14.2 Eklenti İşlevler

Eğer bir İşlevÇağrısı ifadesindeki bir İşlevAdı bir KısaAd değilse (yani, bir ikinokta imi içeriyorsa), bir eklenti işlev çağrısı olarak ele alınır. İşlevAdı değerlendirme bağlamındaki isim-alanı bildirimi killanılarık bir isme genişletilir.

Eğer bir XSLT işlemci belli bir eklenti işlevinin gerçeklenimine sahip değilse, function-available işlevi bu eleman ismi için olumsuz sonuç döndürmelidir. Böyle bir eklenti işliv bir ifade içinde kullanılmış ve bu işlev çağrılmışsa, XSLT işlemci bunu bir hata olarak bildirmelidir. Bir XSLT işlemci bir ifade gerçeklenmemiş bir eklenti işlev içermekte olduğundan böyle bir durumda sadece bir hata rapor etmekle kalmamalıdır.

Eğer bir XSLT işlemci belli bir eklenti işlevinin gerçeklenimine sahipse, function-available işlevi bu eleman ismi için olumlu sonuç döndürmelidir. Böyle bir eklenti çağrılmışsa, XSLT işlemci işlevi argümanlarıyla birlikte gerçeklenime aktarmalı ve ve gerçekleniminin döndürdüğü sonucu işlev çağrısının sonucu olarak döndürmelidir.

16.1 XML Çıktılama Yöntemi

xml çıktılama yöntemi, hedef ağacı bir iyi biçimli XML harici genel çözümlü öğe olarak çıktılar. Eğer hedef ağcın kök düğümü tek bir çocuk elemana sahipse ve hiç metin düğümü çocuğu yoksa, öğenin ayrıca iyi biçimli XML belge öğesi olması gerekir. Şunun gibi sıradan bir XML belge sarmalayıcı içindeki bir öğeye atıfta bulunurken,

<?xml version="xml-sürümü"?>
<!DOCTYPE doc [
<!ENTITY e SYSTEM "öğenin-yeri">
]>
<doc>&e;</doc>

öğenin-yeri ile öğenin dosya sistemindeki yeri, xml-sürümü ile de öğenin XML sürümü belirtiliyorsa, atıfta bulunulan elemanın bir bütün olarak [XML Adları] veya [XML Adları 1.1] ile uyumlu bir iyi biçimli XML belge olması gerekir. Ek olarak, yeni ağaç, öğenin Veri Modeli bölümünde belirtildiği gibi bir XML belge olarak çözümlenmesiyle oluşmuşsa, belge elemanı kaldırıldıktan sonra, onun çocuklarını kök düğümün çocukları yaparak oluşturulan yeni ağaç aşağıdaki olasılıkların dışında hedef ağaçla aynı olacaktır:

• Öznitelik ve isim-alanı düğümlerinin sırası iki ağaçta farklı olabilir.

• yeni ağaç, hedef ağaçta mevcut olmayan isim-alanı düğümleri içerebilir.

  Not:

  Bir XSLT işlemci hedef ağacın XML olarak çıktılanması durumunda isim-alanı bildirimlerini eklemek ihtiyacı duyabilir.

• Düğümlerin temel tanım-yerleri iki ağaçta farklı olabilir.

Eğer XSLT işlemci, doctype-system özniteliği sebebiyle bir belge türü bildirimli veya standalone özniteliği sebebiyle tekbaşına belge bildirimli çıktılama yapıyorsa, çıktının bir iyi biçimli XML belge olması ve yukarıdaki gereksinimlerin, herhangi bir sarmalayıcı olmaksızın, DTD'yi işleme sokmayan bir XML işlemci kullanılarak belgenin doğrudan çözümlenmesiyle oluşturulan ağaca uygulanması gerekir.

Not:

DTD'nin işlenmesi, öznitelik öntanımlaması sebebiyle, ağaçta ek özniteliklerin yer almasına sebep olabilir.

version özniteliği hedef ağacı çıktılarken kullanılacak XML sürümünü belirtmek için kullanılır. Eğer XSLT işlemci bu XML sürümünü desteklemiyorsa, desteklediği XMl sürümünü kullanmalıdır. Eğer çıktı xML bildirimini içerecekse, bu bildirimde XSLT işlemcinin desteklediği sürüm numarasına karşı düşen çıktılama yapılmalıdır. Öntanımlı değer 1.0'dır. Eğer değer 1.1 ise ve XSLT işlemci XML 1.1 ve XML 1.1 için İsim-alanlarını destekliyorsa, çıktıya aşağıdaki kısıtlamalar uygulanır:

• Bildirimsiz önekler yer almamalıdır

• Unicode normalleştirmesi yer almamalıdır.

encoding özniteliğiyle hedef ağacı çıktılamakta kullanılacak karakter kodlaması tercihi belirtilir. XSLT işlemcilerinin UTF-8 ve UTF-16 değerlerini kabul etmeleri gerekir. Diğer değerler için, eğer XSLT işlemci bunları desteklemiyorsa bunu hata olarak raporlayabiyir, raporlamıyorsa, UTF-8 veya UTF-16 kodlanmış çıktılama yapmalıdır. XSLT işlemci, [XML] ve [XML 1.1] önergelerinin KodlamaAdı sözdizimi ile eşleşmeyen kodlama isimlerini kullanmaması gerekir. encoding özniteliği kullanılmamışsa, XSLT işlemcinin UTF-8 veya UTF-16 kodlanmış çıktılama yapması gerekir.

Hedef ağacın, XSLT işlemcinin çıktılama için kullandığı kodlamada bulunmayan bir karakteri içermesi olasıdır. Bu durumda, eğer karakter XML'in karakter gönderimlerini tanıdığı bir bağlamda yer alıyorsa (örn, bir öznitelik değerinde veya bir metin düğümünde), karakterin bir karakter gönderimi olarak çıktılanması gerekir; aksi takdirde (örn, karakter bir eleman isminde yer alıyorsa), XSLT işlemci hatayı raporlamalıdır.

Eğer indent özniteliği yes değeri ile kullanılmışsa, xml çıktılama yöntemi, sonucun göze hoş görünecek şekilde girintilenmesi için hedef ağaçta mevcut boşluk karakterlerine ek olarak (muhtemelen biçembent ve kaynak belgedeki boşluk ayıklamaya uygun olarak), ek boşluklar çıktılayabilir; eğer özniteliğin değeri olarak no belirtilmişse, ilave bir boşluk çıktılanmayacaktır. Öntanımlı değer no'dur. xml çıktılama yöntemi ek boşlukları çıktılamak için bir algoritma kullanmalıdır; bu algoritma, boşluklar çıktıdan ayıklanırken, sadece xsl:text elemanlarından oluşan boşlukları korunacak elemanlar listesiyle Boşluk Ayıklama bölümünde açıklandığı gibi ayıklanıyorsa, ek boşlukların çıktılanması ile çıktılanmaması arasında bir fark olmayacak şekilde çıktılamayı sağlamalıdır.

Not:

Karışık içerikli eleman türleri içeren belge türleri için indent="yes" kullanmak iyi sonuç vermeyecektir.

cdata-section-elements özniteliği boşluk ayraçlı olarak NitelAdlardan oluşan bir liste içerebilir. Her NitelAd yer aldığı xsl:output elemanında etkili olan isim-alanı bildirimleri kullanılarak bir genişletilmiş isme genişletilir; eğer bir öntanımlı isim-alanı varsa, öneksiz NitelAdlar kullanılır. Genişletme işlemi çok sayıda xsl:output elemanı tek bir xsl:output elemanı olarak birleştirilmeden önce yapılır. Eğer bir metin düğümünün ebeveyninin genişletilmiş ismi bu listenin bir üyesiyse, metin düğümü bir CDATA bölümü olarak çıktılanacaktır. Örneğin,

<xsl:output cdata-section-elements="example"/>

yönergesi, biçembentte

<example>&lt;foo></example>

veya

<example><![CDATA[<foo>]]></example>

olarak yer alan bir birebir hedef elemanının şöyle çıktılanmasına sebep olacaktır:

<example><![CDATA[<foo>]]></example>

Eğer metin düğümü ]]> dizgesini içeriyorsa, açık olan CDATA bölümü ]] karakterlerinden sonra kapanır ve > karakterinden önce yenisi açılır. Örneğin, bir birebir hedef elemanı biçembentte şöyle yer alıyor olsun:

<example>]]&gt;</example>

Bunun çıktısı şöyle olurdu:

<example><![CDATA[]]]]><![CDATA[>]]></example>

Eğer metin düğümü hedef ağacı çıktılamakta kullanılan karakter kodlaması ile gösterilemeyecek bir karakter içeriyorsa, açık olan CDATA bölümü bu karakterden önce kapatılmalı, karakter bir karakter veya öğe gönderimi olarak çıktılandıktan sonra metnin kalanı için yeni bir CDATA bölümü açılmalıdır.

CDATA bölümleri, cdata-section-elements özniteliğinde açıkça CDATA bölümü olarak çıktılanmak üzere belirtilmiş olan metin düğümleri haricinde kullanılmamalıdır.

xml çıktılama yönteminin, omit-xml-declaration özniteliği yes değeri ile kullanılmış olmadıkça bir XML bildirimi çıktılaması gereklidir. XML bildirimi hem hem sürüm bilgisi hem de karakter kodlaması belirtimini içermelidir. Eğer standalone özniteliği belirtilmişse, bir tekbaşına belge bildiriminin de standalone özniteliğinde belirtilen değerle XML bildiriminde yer alması gerekir. Aksi takdirde, XML bildirimi bir tekbaşına belge bildirimi içermemelidir. Bu kural, hem XML bildirimine (bir belge öğesinin başında bulunur) hem de metin bildirimine (bir harici genel çözümlü öğenin başında bulunur) uygulanır.

Eğer doctype-system özniteliği belirtilmişse, xml çıktılama yöntemi, ilk elemandan hemen önce bir belge türü bildirimi çıktılayacaktır. <!DOCTYPE'i takibeden isim ilk elemanın ismiyle aynı olmak zorundudır. Bir de doctype-public özniteliği belirtilmişse, xml çıktılama yöntemi, bir PUBLIC ile bunu izleyen bir genel betimleyici ve bir sistem betimleyicisi çıktılayacaktır; aksi takdirde, bir SYSTEM ile bunu izleyen bir sistem betimleyicisi çıktılayacaktır. Dahili altküme boş olmalıdır. doctype-system özniteliği belirtilmiş olmadığı takdirde, doctype-public özniteliği yok sayılmalıdır.

media-type özniteliği xml çıktılama yöntemi için uygulanabilir olup öntanımlı değeri text/xml'dir.

16.2 HTML Çıktılama Yöntemi

html çıktılama yöntemi hedef ağacı HTML olarak çıktılar; örnek:

<xsl:stylesheet version="1.0"
                xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform">

<xsl:output method="html"/>

<xsl:template match="/">
  <html>
   <xsl:apply-templates/>
  </html>
</xsl:template>

...

</xsl:stylesheet>

version özniteliği ile HTML sürümü belirtilir ve öntanımlı değeri 4.0 olup, çıktının HTML 4.0 [HTML] önergesi ile uyumlu olacağını belirtir.

html çıktılama yöntemi, genişletilmiş ismi tanımsız bir isim-alanı tanım-yerine sahip olmadıkça bir elemanı xml çıktılama yönteminden farklı bir biçimde çıktılamamalıdır; genişletilmiş ismi tanımlı bir isim-alanı tanım-yerine sahip bir eleman XML olarak çıktılanmalıdır. Eğer bir elemanın genişletilmiş ismi tanımsız isim-alanı tanım-yerine sahipse, ancak genişletilmiş ismin yerel kısmı bir HTML eleman olarak tanınmıyorsa, span gibi bir satıriçi eleman olarak boş olmayacak şekilde çıktılanmalıdır.

html çıktılama yöntemi, boş elemanlar için bir bitiş etiketi çıktılamamalıdır. HTML 4.0 için boş elemanlar, area, base, basefont, br, col, frame, hr, img, input, isindex, link, meta ve param elemanlarıdır. Örneğin bir eleman biçembette <br/> veya <br></br> biçiminde yazılmışsa, çıktı <br> olacaktır.

html çıktılama yöntemi, HTML elemanlarının isimlerini harf büyüklüğüne duyarsız biçimde algılamalıdır. Örneğin, br, BR veya Br HTML için br elemanı olup bitiş elemanı olmaksızın çıktılanmalıdır.

html çıktılama yöntemi, script ve style elemanlarının içeriği için önceleme uygulamamalıdır. Örneğen bir biçembentte bir birebir hedef eleman şöyle yer alıyor olsun:

<script>if (a &lt; b) foo()</script>

veya

<script><![CDATA[if (a < b) foo()]]></script>

için çıktı şöyle olacaktır:

<script>if (a < b) foo()</script>

html çıktılama yöntemi, öznitelik değerlerinde yer alan < karakterlerini öncelememelidir.

Eğer indent özniteliğini değeri yes ise, html çıktılama yöntemi, HTML tarayıcısının çıktıyı oluşturma yöntemini değiştirmediği sürece hedef ağaca çıktılanan boşluk karakterlerine ekleme yapabileceği gibi bunları silebilir de.

html çıktılama yöntemi, HTML 4.0 Önergesinin B 2.1 ek bölümünde önerilen yöntemi kullanarak tanım-yeri (URI) öznitelik değerlerindeki ASCII olmayan karakterleri öncelemelidir.

html çıktılama yöntemi, bir karakteri, eğer çıktılama yönteminde kullanılan HTML sürümünde tanımlıysa, bir karakter öğesi gönderimi kullanarak çıktılayabilir.

html çıktılama yöntemi, işlem yönergelerini ?> ile değil, > ile sonlandırmalıdır.

html çıktılama yöntemi, mantıksal değerli öznitelikleri (değerleri olarak kendi isimleri verilmiş öznitelikler) kısaltılmış biçimde çıktılamalıdır. Örneğin başlangıç etiketi,

<OPTION selected="selected">

biçiminde yazılmışsa, bunun çıktısı şöyle olurdu:

<OPTION selected>

html çıktılama yöntemi, bir öznitelik değerinde { karakterinin önünde bir & karakteri yer alıyorsa bu karakteri öncelememelidir (HTML 4.0 Önergesinin B 7.1.1 ek bölümüne bakınız). Örneğin bir biçembentte bir başlangıç etiketi şöyle yer alıyor olsun:

<BODY bgcolor='&amp;{{randomrbg}};'>

Bu örneklenim şöyle çıktılanmalıdır:

<BODY bgcolor='&{randomrbg};'>

encoding özniteliği ile tercih edilen karakter kodlaması belirtilir. Bir HEAD elemanı varsa html çıktılama yöntemi bu elemanın başlangıç etiketinin hemen ardına kullanılan karakter kodlamasının belirtildiği bir META elemanını eklemesi gerekir. Örnek:

<HEAD>
<META http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=EUC-JP">
...

Hedef ağacın, XSLT işlemcinin çıktılama için kullandığı karakter kodlamasında bulunmayan bir karakteri içermesi olasıdır. Eğer bu karakter, HTML'nin karakter gönderimlerini tanıdığı bir bağlamda yer alıyorsa, karakter bir karakter öğesi gönderimi olarak veya onluk sayılı karakter gönderimi olarak çıktılanmalıdır; aksi takdirde (örneğin, bir script veya style elemanında veya bir açıklamada), XSLT işlemci durumu hata olarak bildirmelidir.

Eğer doctype-public veya doctype-system öznitelikleri belirtilmişse, html çıktılama yönteminin ilk elemandan hemen önce bir belge türü bildirimi çıktılaması gerekir. Bu bildirimde, <!DOCTYPE dizgesinden sonra gelen isim HTML veya html olmalıdır. doctype-public özniteliği belirtilmişse, öznitelik değerini (genel betimleyici) PUBLIC ibaresinden sonra eklemelidir; doctype-system özniteliği de ayrıca belirtilmişse, bunun değerinin (sistem betimleyici) de genel betimleyicinin ardından çıktılanması gerekir. Eğer doctype-system özniteliği, doctype-public olmaksızın tek başına belirtilmişse, çıktılama yöntemi bu değeri SYSTEM ibaresinin ardına ekleyerek çıktılamalıdır.

media-type özniteliği de html çıktılama yönteminde uygulanabilir olup öntanımlı değeri text/html'dir.

16.3 Metin Çıktılama Yöntemi

text çıktılama yöntemi, hedef ağacı çıktıda, hedef ağaçtaki her metin düğümünün değerini belgedeki sıraya uygun olarak ve buna herhangi bir önceleme uygulamaksızın çıktılamak suretiyle oluşturur.

media-type özniteliği text çıktılama yönteminde uygulanabilir olup öntanımlı değeri text/plain'dir..

encoding özniteliği ile text çıktılama yönteminin karakter dizilerini bayt dizilerine dönüştürürken kullanacağı karakter kodlaması belirtilir. Öntanımlı değer sisteme bağlıdır. Eğer hedef ağaç, XSLT işlemcinin çıktılama için kullandığı karakter kodlamasıyla ifade edilemeyen bir karakter içeriyorsa, XSLT işlemcinin bunu bir haka olarak bildirmesi gerekir.

16.4 Çıktı Önceleniminin İptal Edilmesi

Normalde, xml çıktılama yöntemi & ve < karakterlerini (ve olası diğer karakterleri) metin düğümlerini çıktılarken önceler. Bu, çıktının iyi biçimli XML olması için gereklidir. Bununla birlikte, bazan çıktının iyi biçimli XML olarak çıktılanmaması daha uygun olabilir; örneğin, çıktı, sonradan XML'e duyarlı olmayan bir süreç tarafından iyi biçimli XML'e dönüştürüleceği düşünülen yetersiz biçimlenmiş bölümler içerebilir. Bu amaca uygun olarak, XSLT, çıktı önceleniminin iptalini mümkün kılan bir mekanizma sağlar. xsl:value-of ve xsl:text elemanlarının disable-output-escaping diye, no öntanımlı olmak üzere değer olarak sadece yes veya no kabul eden bir öznitelikleri olabilir; eğer değer yes ise, xsl:value-of veya xsl:text ile üretilen metin düğümü herhangi bir öncelenim uygulanmaksızın çıktılanacaktır. Örnek:

<xsl:text disable-output-escaping="yes">&lt;</xsl:text>

yönergesi tek bir < karakteri üretecektir.

Bir kök düğüm, öncelenim, kök düğümünün astsalları için iptal edilmiş durumda bir xsl:copy-of elemanı kullanılarak kopyalanırken (bkz Değişken ve Değergeçlerin Değerlerinin xsl:copy-of ile Kullanımı), öncelenim, metin düğümünün çıktılanan kopyası için ayrıca iptal edilmiş olmalıdır. Örnek:

<xsl:variable name="x">
  <xsl:text disable-output-escaping="yes">&lt;</xsl:text>
</xsl:variable>
<xsl:copy-of select="$x"/>

Bu örneklenim &lt; değil < çıktılayacaktır.

Bir metin düğümü için çıktı önceleniminin iptal edilmiş oluşunun hedef ağaçta metin düğümünün çıktılanması amacının dışında kullanılması bir hatadır. Bu bakımdan, bir açıklama, işlem yönergesi veya bir öznitelik düğümünü üretmek için bir xsl:value-of veya xsl:text elemanını, çıktı öncelenimini iptal ederek kullanmak bir hatadır; ayrıca, eğer hedef ağaç bölümü öncelenimin iptal edildiği bir metin düğümü içeriyorsa, bir hedef ağaç bölümünü bir sayı veya dizgeye dönüştürmek de bir hatadır. Her iki durumda da, bir XSLT işlemci htayı raporlayabilir, raporlamıyorsa, disable-output-escaping özniteliğini yoksayarak hatadan kurtulmalıdır.

disable-output-escaping özniteliği xml çıktılama yönteminden başka html çıktılama yönteminde de kullanılabilir. text çıktılama yönteminde herhangi bir çıktı öncelenimi zaten yapılmadığından, disable-output-escaping özniteliği yoksayılır.

Bir XSLT işlemcinin çıktı öncelenimini iptal edebileceği tek durum, hedef ağacın nasıl çıktılanacağını denetleyebildiği durumdur. Yine de, bu hep böyle olmayabilir. Örneğin, hedef ağaç çıktılanmak yerine başka bir hedef ağacın çıktılanmasına kaynaklık edebilir. Bu durumda XSLT işlemcinin çıktı önceleniminin iptal edilmesini desteklemesi gerekmez. Eğer bir xsl:value-of veya xsl:text elemanı çıktı öncelenimi iptal edilerek kullanılmışsa ve XSLT işlemci de bunu desteklemiyorsa, XSLT işlemci durumu hata olarak raporlayabilir, raporlamıyorsa, çıktı öncelenimini iptal etmeyerek hatadan kurtulmalıdır.

Eğer çıktı öncelenimin iptali, XSLT işlemcinin çıktılama için kullandığı kodlama tarafından desteklenmeyen bir karakter için kullanılmışsa, XSLT işlemci durumu bir hata olarak raporlayabilir, raporlamıyorsa, çıktı öncelenimini iptal etmeyerek hatadan kurtulmalıdır.

Çıktı önceleniminin iptali bütün XSLT işlemcilerle çalışmayabileceğinden ve XML için çıktı iyi biçimli olmayabileceğinden sadece başka çare yoksa kullanılmalıdır.