XML 1.0'da İsim-alanları (İkinci Düzeltme)

1 Güdülenim ve Özet

Çok sayıda yazılım modülü için tanımlanmış ve onlar tarafından kullanılan elemanları ve öznitelikleri (burada bunlardan "imlenim söz varlığı" olarak bahsedeceğiz) tek bir belgede içerebilen Genişletilebilir İmlenim Dili (XML) uygulamaları tahayyül ediyoruz. Bunun için bizi güdüleyen tek şey modülerlik: kullanışlı bir yazılım için ve kolay anlaşılabilen böyle bir imleme söz varlığı varsa, bu imlenimi yeni baştan oluşturmaktansa yeniden kullanmak daha iyidir.

Böyle, çok sayıda imlenim söz varlığı içeren belgeler, tanınma ve uyuşmazlık sorunları gösterirler. Bir yazılım modülü hangi eleman ve öznitelikler üzerinde işlem yapmaya tasarlandıysa onları, başka bir yazılım paketine ait imlenimlerde aynı isimde eleman veya öznitelikler kullanılmış olsa bile tanıyabilmelidir.

Bu itibarla, belgelerin, farklı imlenim söz varlıkları arasında uyuşmazlıklara yol açmayacak isimlerle oluşturulması gereği ortaya çıkar. Bu belirtim, eleman ve özniteliklere genişletilmiş isimler atayarak bunun üstesinden gelen ve kendine XML isim-alanları denilen bir mekanizmayı açıklar.

2 XML İsim-alanları

3 İsim-alanlarının Bildirilmesi

Bir isim-alanı (daha doğrusu, bir isim-alanı bağıntısı) bu işlem için ayrılmış bir öznitelik ailesi kullanılarak bildirilir. Böyle bir özniteliğin adı ya xmlns olmalı ya da xmlns: ile başlamalıdır. Bu öznitelikler diğer XML öznitelikleri gibi doğrudan veya öntanımlı olarak sağlanmış olabilir.

Özniteliğin normalleştirilmiş değerinin ya bir tanım-yeri başvurusu - isim-alanını tanımlayan isim-alanı yeri - ya da boş bir dizge olması ZORUNLUdur. İsim-alanı yerinin, tasarlandığı amaca hizmet etmesi için, eşsizlik ve kalıcılık özelliklerine sahip olması ÖNERİlir. Bir şemanın (varsa) doğrudan bulunup getirilmesi için kullanışlı olmak amaç için yeterli değildir. Tektip Özkaynak Adları [RFC2141] özünde bu hedefle tasarlanmış sözdizimine bir örnektir. Ancak, sıradan adreslerin de aynı amaç doğrultusunda yönetilebileceğine dikkat ediniz.

Eğer öznitelik adı ÖnekliÖzNitAdı ile eşleşiyorsa, KısaAd, bildirimin yapıldığı elemanın etki alanında öznitelik değeri olarak belirtilen isim-alanı yeri ile eleman ve öznitelik isimlerini ilişkilendirmek için bu isimlerin önüne getirilen isim-alanı önekini verir. Böyle bildirimlerde, isim-alanı yeri boş olmayabilir.

Eğer öznitelik adı ÖntanımlıÖzNitAdı ile eşleşiyorsa, öznitelik değerindeki isim-alanı yeri bildirimin yapıldığı elemanın etki alanındaki öntanımlı isim-alanı yeridir. Öntanımlı isim-alanları ve bildirimlerin geçersiz kılınması İsim-alanlarının Elemanlara ve Özniteliklere Uygulanması bölümünde açıklanmıştır.

İsim-alanı öneki edi ile http://ecommerce.example.org/schema isim-alanı yerini ilişkilendiren bir isim-alanı bildirimi örneği:

<x xmlns:edi='http://ecommerce.example.org/schema'>
  <!-- "edi" öneki "x" elemanı ve içeriği için
        http://ecommerce.example.org/schema adresine bağdır. -->
</x>

İsim-alanı kuralı: Kayıtlı Önekler ve İsim-alanı Yerleri

xml öneki tanımı gereği http://www.w3.org/XML/1998/namespace isim-alanı yerine bağlıdır. xml öneki bildirilebilir SEÇİMLİK, ancak bu gerekli değildir; ve xml öneki herhangi bir başka isim-alanına bağlı olmamalıdır ZORUNLU. Bu isim-alanı konumuna başka önekler bağlanmamalı ZORUNLU ve bu isim-alanı öntanımlı isim-alanı olarak bildirilmemelidir ZORUNLU.

xmlns: öneki sadece isim-alanı bağlantı bildirimlerinde isim-alanı önekinin başına getirilerek kullanılır ve tanımı gereği http://www.w3.org/2000/xmlns/ isim-alanı yerine bağlıdır. xmlns: öneki için ayrıca bir isim-alanı bildirimi yapılmamalıdır ZORUNLU. xmlns: önekinin bağlı olduğu konuma başka isim-alanları bağlanmamalıdır ZORUNLU. xmlns: öneki öntanımlı isim-alanı olarak bildirilmemelidir ZORUNLU. xmlns: öneki eleman isimlerine önek yapılmamalıdır ZORUNLU. (Ç.N. - xmlns: dizgesi "isim-alanı önekinin öneki" olduğu halde xmlns "öznitelik ismi"dir ve özniteliği olduğu elemanın etki alanında etkin olacak öntanımlı isim-alanının bildiriminde kullanılır.)

x, m, l üçlüsünün bu sırayla harf büyüklüğü değiştirilerek elde edilen her türlü birleşimi önek olarak ayrılmış olup başka öneklerin başına getirilemezler. Bu, şu anlama gelir:

• Sonraki belirtimlerce aksi belirtilmedikçe kullanıcılar bunları kullanmamalıdır ÖNERİ.

• İşlemciler bunları ölümcül hatalar olarak ele almamalıdırlar ZORUNLU.

Bunlar kendilerini ayırmamışlarsa da, x, m, l üçlüsünün bu sırayla harf büyüklüğü değiştirilerek elde edilen her türlü birleşiminin bir önek olmaksızın kullanımına karşı bu isimler korunmuş olup yerel kısmı bunlarla başlayan önekli isimlerin kullanılması makul sayılmaz.

4 Nitelikli Adlar

Bu belirtimle uyumlu XML belgelerde, bazı isimler (Ad tanım terimini karşılayan oluşumlar) aşağıda tanımlandığı gibi nitelikli adlar olarak verilmelidir ZORUNLU.

Önek nitelikli adın isim-alanı öneki parçasını sağlar ve bir isim-alanı bildiriminde bir isim-alanı tanım-yeri ile ilişkilendirilmesi ZORUNLUdur. YerelKısım ise nitelikli adın yerel kısım parçasını sağlar.

Önekin bir isim-alanı yeri için sadece bir yer tutucu olarak işlev gördüğüne dikkat ediniz. Uygulamaların, etki alanı belge boyunca uzanan isimleri oluşturmak için öneki değil, isim-alanı yerini kullanmaları ÖNERİlir.

5 Nitelikli Adların Kullanımı

Bu belirtimle uyumlu XML belgelerde, eleman etiketleri aşağıdaki gibi nitelikli adlar olarak verilirler:

Bir eleman türü olarak bir nitelikli ad kullanım örneği:

<!-- 'price' elemanının isim-alanı yeri:
     http://ecommerce.example.org/schema -->
<edi:price xmlns:edi='http://ecommerce.example.org/schema'
           units='Euro'>32.18</edi:price>

Öznitelikler ya isim-alanı bildirimleridir ya da isimleri nitelikli adlar olarak belirtilirler:

Bir öznitelik ismi olarak bir nitelikli ad kullanım örneği:

<x xmlns:edi='http://ecommerce.example.org/schema'>
  <!-- 'taxClass' özniteliğinin isim-alanı yeri:
       http://ecommerce.example.org/schema -->
  <lineItem edi:taxClass="exempt">Bebek Maması</lineItem>
</x>

İsim-alanı kuralı: Önek Bildirilmelidir

xml veya xmlns olmadıkça isim-alanı öneki, ya önekin başına getirildiği elemanın başlangıç etiketinde ya da bir üstküme elemanında (yani önekli elemanı içeren elemanda) önekli isim-alanı bildirim özniteliği (ismi ÖnekliÖzNitAdı ile tanımlanan öznitelik) kullanılarak bildirilmiş olmalıdır ZORUNLU.

İsim-alanı bildirim özniteliği, doğrudan bir XML belge öğesinde değil de, bir harici öğedeki bir öntanımlı öznitelik üzerinden bildirilmişse, bu kural işlemsel zorluklara yol açabilir. Böyle bildirimler, geçerlilik sınaması yapmayan XML işlemciler tarafından okunamayabilir. Çoğu XML uygulaması, isim-alanına duyarlı olanların da buna dahil olduğu varsayımıyla, geçerliliği sınayan işlemci gerektiğinde başarısız olurlar. Böyle uygulamalarla doğru işlem gerekliyse, isim-alanı bildirimleri ya doğrudan ya da DTD'nin dahili altkümesinde bildirilmiş öntanımlı öznitelikler üzerinden yapılmalıdır ZORUNLU.

Eleman isimleri ve öznitelik türleri, DTD içindeki bildirimlerde nitelikli adlarla tanımlanmışlarsa XML belgelerde de nitelikli adlarıyla kullanılmalıdırlar:

DTD'ye dayanarak doğrulamanın şöyle bir durumda, isim-alanı-bilir olmayacağına dikkat edilmelidir: Bir DTD, eleman ve özniteliklerin, bir belgede (isim-alanı yeri, yerel kısım) çiftleriyle değil de, yorumlanmamış isimleriyle görünebilmesini engelleyebilir. İsim-alanlarını kullanan bir belgeyi DTD'ye dayanarak doğrulatmak için, hem belgede hem de DTD'de aynı önekler kullanılmış olmalıdır. Bir DTD yine de doğrulanmış bir belgede isim-alanı kullanımını isim-alanlarının bildirildiği öznitelik için #FIXED değeri atayarak dolaylı olarak engelleyebilir.

6 İsim-alanlarının Elemanlara ve Özniteliklere Uygulanması

<?xml version="1.0"?>

<html:html xmlns:html='http://www.w3.org/1999/xhtml'>

  <html:head><html:title>Frobnostication</html:title></html:head>
  <html:body><html:p>Moved to
    <html:a href='http://frob.example.com'>here.</html:a></html:p></html:body>
</html:html>

<?xml version="1.0"?>
<!-- both namespace prefixes are available throughout -->
<bk:book xmlns:bk='urn:loc.gov:books'
         xmlns:isbn='urn:ISBN:0-395-36341-6'>
    <bk:title>Cheaper by the Dozen</bk:title>
    <isbn:number>1568491379</isbn:number>
</bk:book>

<?xml version="1.0"?>
<!-- elemanlar, bu durumda öntanımlı olarak, HTML isim alanındadırlar  -->
<html xmlns='http://www.w3.org/1999/xhtml'>
  <head><title>Frobnostication</title></head>
  <body><p>Moved to
    <a href='http://frob.example.com'>here</a>.</p></body>
</html>

<?xml version="1.0"?>
<!-- öneksiz elemanlar bu sefer "books"tandırlar -->
<book xmlns='urn:loc.gov:books'
      xmlns:isbn='urn:ISBN:0-395-36341-6'>
    <title>Cheaper by the Dozen</title>
    <isbn:number>1568491379</isbn:number>
</book>

<?xml version="1.0"?>
<!-- başlangıç olarak öntanımlı isim-alanı "books"tur -->
<book xmlns='urn:loc.gov:books'
      xmlns:isbn='urn:ISBN:0-395-36341-6'>
    <title>Cheaper by the Dozen</title>
    <isbn:number>1568491379</isbn:number>
    <notes>
      <!-- bazı açıklamalar için öntanımlı isim-alanı HTML yapılıyor -->
      <p xmlns='http://www.w3.org/1999/xhtml'>
          This is a <i>funny</i> book!
      </p>
    </notes>
</book>

<?xml version='1.0'?>
<Beers>
  <!-- Tabloların içinde öntanımlı isim-alanı HTML'nin isim-alanıdır -->
  <table xmlns='http://www.w3.org/1999/xhtml'>
   <th><td>Name</td><td>Origin</td><td>Description</td></th>
   <tr>
     <!-- tablo gözeleri içinde hiç öntanımlı isim-alanı yoktur -->
     <td><brandName xmlns="">Huntsman</brandName></td>
     <td><origin xmlns="">Bath, UK</origin></td>
     <td>
       <details xmlns=""><class>Bitter</class><hop>Fuggles</hop>
         <pro>Wonderful hop, light alcohol, good summer beer</pro>
         <con>Fragile; excessive variance pub to pub</con>
       </details>
      </td>
    </tr>
  </table>
</Beers>

<!-- http://www.w3.org isim-alanı yeri olarak n1 ve n2'ye bağlanıyor -->
<x xmlns:n1="http://www.w3.org"
   xmlns:n2="http://www.w3.org" >
  <bad    a="1"     a="2" />
  <bad n1:a="1"  n2:a="2" />
</x>

<!-- http://www.w3.org isim alanı yeri
     hem öntanımlıdır hem de n1'e bağlanmıştır -->
<x xmlns:n1="http://www.w3.org"
   xmlns="http://www.w3.org" >
  <good a="1"       b="2" />
  <good a="1"    n1:a="2" />
</x>

7 Belgelerin Uygunluğu

Bu belirtim XML 1.0 belgelere uygulanır. Bu belirtime uygun olması için, bir belgenin XML 1.0 belirtimine [XML] uygun olarak iyi biçimlenmiş olması ZORUNLUdur.

Bu belirtimle uyumlu XML belgelerde, eleman ve öznitelik isimlerinin NitelAd sözdizimi tanımına uygun olması ZORUNLU olup "İsim-alanı Kuralları"nı yerine getirmesi de ZORUNLUdur. Belgedeki, XML 1.0 iyi biçimliliği için, XML Ad sözdizimi tanımıyla eşleşmesi ZORUNLU diğer tüm dizgeciklerin bu belirtimin KısaAd sözdizimi tanımına da uygun olması ZORUNLUdur.

Bir belge bu belirtime uygunsa isim-alanı iyi biçimli belgedir.

Bir isim-alanı iyi biçimli belgede şunlar doğrudur:

• Tüm eleman ve öznitelik isimleri ya bir tane ikinokta imi içerir ya da hiç içermez;

• Hiçbir öğe ismi, işlem yönergesi hedefi veya gösterim ismi ikinokta imi içermez.

Bunlara ek olarak, bir isim-alanı iyi biçimli belge aynı zamanda bir isim-alanı-doğrulanmış belge olabilir.

Bir isim-alanı iyi biçimli belge, eğer XML 1.0 belirtimine göre geçerliyse ve XML 1.0 geçerliliği için eleman ve öznitelik isimleri dışında kalan, XML Ad sözdizimi tanımıyla eşleşmesi gereken tüm dizgecikleri bu belirtimin KısaAd sözdizimi tanımına da uygunsa, o belge isim-alanı-geçerli bir belgedir.

Bir isim-alanı-geçerli belgede şunlar doğrudur:

• ID, IDREF(S), ENTITY(IES) veya NOTATION türünde bildirilmiş hiçbir öznitelik ikinokta imi içermez.

8 İşlemcilerin Uygunluğu

Bu belirtimle uyumlu olması için bir işlemcinin kurala uygun tanım-yerlerine sahip isim-alanlarının sınanmasının gerekmemesi ZORUNLU dışında isim-alanı iyi biçimliliğiyle uyumsuzlukları raporlaması gerekir ZORUNLU.

Bu belirtimle uyumlu geçerliliği sınayan XML işlemciler, ek olarak isim-alanı geçerliliğiyle uyumsuzlukları da raporluyorsa isim-alanı-doğrulayan işlemcilerdir.