Bu bölümde anlatılanlar:
Emacs sistem örgütlenmesi dahilinde kullanılan terimler
Ekranda bilgiler nasıl düzenlenir
Emacs'ın temel kipleri
Linux ve Emacs dosyaları DOS'tan biraz farklı ele alıp gösterir.
Siz dosyaları kullanırken, onlar hakkında bilgi ekranın özel
alanlarında görünür. Bu bölümde bu özel alanlardaki sözcükleri
dinlemek için nasıl seçeceğiniz anlatılacaktır.
Örgüsel Bilgiler
Bu bölümde, sözcükleri seslendiren komutlar, terimlerle görevler
birbirlerinden ayrılmaksızın anlatıldı. Bu ayarlama sayesinde,
görme engelli kullanıcılar seslendirme komutları ile ilgili tanımlama
bölümlerine geri dönmeden Emacs sistemini öğrenebilecekler.
Örneğin, metin düzenleme oturumunuz ile ilgili bilgi vermek için metin
düzenleyici tarafından kullanılan önceden ayrılmış ekran alanlarına atıf
yapan bazı yeni terimlerden bahsedilecektir. Emacspeak bu gibi ekran
alanlarında, dosya içi seslendirme komutlarından farklı komutlar kullanır.
Dosya tabanlı metinleri seslendiren komutlar 3.bölümde anlatılmış idi.
Dosyaları açarken veya metni düzenlerken bu bölümdeki bilgileri
kullanacaksınız.
Emacs Terimleri
Sistem ve dosya örgütlenimi için Emacs burada bahsedilecek terimleri
kullanır. Bazı açıklamalar ekran alanlarına ayrılmıştır. Diğerleri,
Emacs'ın sadece dosya düzenlemeleri için kullandığı kavramlardır.
Yeri geldikçe, kavramlara kılavuzluk etmesi açısından karşılaştırmalı
olarak DOS veya Windows terimlerinden de bahsedilecektir.
Tampon
Ekranda gösterilen metin dosyasının tampondaki kopyasıdır. Tamponu
dosyaya açılan bir pencere olarak düşünebilirsiniz. Bu pencereyi
açınca bir ses dosya içeriğini size okumaya başlar.
Tanım:
Tampon -- bir dosyanın bir kopyasını içeren geçici bir çalışma
alanıdır.
Siz dosyayı açarken, gerçekte Emacs kullanıcı erişimi için dosya
içeriğini tampona kopyalar. Siz tampon içeriğini dosyaya kaydetmedikçe
diskteki dosya değişmiş olmayacaktır.
Kip
Emacs bulunduğu kipe bağlı olarak farklı davranır.
Tanım:
Kip -- Emacs metin düzenleyicisinin komutları uyguladığı bağlam.
Emacs'ın bir çok kipi vardır -- metin düzenleyicinin görevlerini
yapmak için çeşitli yollar vardır. Bir kısmı Asal Kipler,
bir kısmı da Yardımcı Kiplerdir.
Asal Kipler
Bir asal kip, belli bir işlevselliği olanaklı kılmak için belli
komutlar sağlar. Örneğin, metin düzenlemek, yazılım geliştirmek
veya Genel Ağ'a aktarmak için dosya biçimini ayarlamak birer
asal kiptir. Bir tampon sadece bir büyük kiple ilgili olabilir.
İleri Emacs kullanıcıları her birini farklı bir kipte kullanmak
üzere bir dosyaya aynı anda birden fazla tampon açabilirler.
Bu seviyede bir karmaşıklık bu öğreticinin kapsamında değildir.
Bu öğreticide kapsanan Asal Kipler 1. Tablo'da listelenmiştir.
1. Tablo Emacs'taki Asal Kipler
Temel
Öntanımlı kiptir -- özel bir yeteneği yoktur.
Metin
Dosyaları düzenlemek ve yeni metin yazmak için
Dizinli
Dizinleri taramak için
Tar
Tar dosyalarını taramak için
Kabuk
Diğer yazılımları çalıştırmak ve çıktılarını almak için.
1. Tablonun sonu
Yardımcı Kipler
Bir yardımcı kip basit bir işlevi gerçekleştirir. Örneğin, doldur
(fill) kipi, enter tuşuna basmaksızın bir sonraki satıra geçmeyi
sağlamak gibi bir işleve sahiptir. Üzerine yaz (Overwrite) kipinde
harfler imlecin bulunduğu yerdeki harfin önüne yerleştirilmez, o
harf silinip yeni harf yazılır.
Birçok yardımcı kip aynı anda kullanılabilir. Bu öğreticinin
kapsamındaki yardımcı kipler için 2. Tabloya bakınız.
2. Tablo Emacs'da Yardımcı Kipler
Doldur (Fill)
Satır sarmalama -- enter tuşuna basmaksızın imleç bir sonraki
satıra gider.
Üzerine Yaz (Overwrite)
Araya yazmak yerine karakterleri orada metin yokmuş gibi yazar.
Özdevinimli Kaydetme (Auto-save)
Dosyalarınızı düzenli aralıklarla diske kaydeder.
Kısalt (Abbrev)
Bazı sözcükler için sözcüğü anımsatacak kısaltmalar kullanır.
2. Tablonun Sonu
Emacspeak, görme engellilerin bazı düzenleme kiplerini, görebilen
kullanıcıların öğrenmeyi düşündükleri veya ihtiyaç duydukları zamandan
daha erken öğrenmelerini gerektirir. Sisteminizi, Emacs başlarken en
sık kullandığınız kiplerin kendiliğinden başlatılmasını sağlayacak
şekilde ayanlayabilirsiniz.
Kip Satırı
Tanım:
Kip satırı -- ekranın alt kenarına yakın bir bilgi satırı.
Burası, tampon adının, kipin ve imleç konumunun gösterimi için
ayrılmış bir metin alanıdır.
Bir dosya açılıp Emacs bir kopyasını tampona koyduktan sonra, ekranın
altında kip satırı görünür. Rengi, normal metin renginin zıddıdır --
genellikle siyah üzerine beyaz.
Kip satırında görünenler:
1)"Emacs" ve tampon adı, en sola konumlanmış olarak.
2)Kip adı, satırın ortasında.
3)Konum göstergesi, en sağa konumlanmıştır, imlecin dosyanın
bütününe göre konumunu belirten bir sözcük veya yüzde değeridir.
Olası imleç konumları:
Üst (Top) -- dosya başlangıcını göstermek üzere.
Alt (Bottom) -- dosya sonunu göstermek üzere.
yüzde değeri -- örneğin %50, imlecin dosyanın ortasında
olduğunu gösterir.
Kip Satırının Seslendirilmesi
Kip satırını metin içinde neyi düzelttiğinizin ve ne yaptığınızın
önemi olmaksızın her zaman seslendirebilirsiniz.
KONTROL-e m tuşlarına basın.
Sonuç:
Kip satırı seslendirilir.
Mini-Tampon
Mini-tampon, tampon hakkında bilgi barındırmak üzere ekranda ayrılmış
bir metin alanıdır. Komutları girdiğiniz ve metin düzenleyicinin
yanıtlarla veya komut istemi sunarak size karşılık verdiği yerdir.
Girdiğiniz komutlar ve/veya Emacs'ın karşılıkları seslendirilir.
Tanım:
Mini-tampon -- ekranda, kip satırı altında bir satır. Emacs'dan
istekde bulunmak için komut istemini barındırır.
Mini-tampon sizin Emacs düzeneyicisi ile etkileşiminizi sağlar. Çok
karakterli bir tuş dizilimini yazdığınız sürece, siz bitirene kadar
yazdıklarınız mini-tamponda görünür. Emacs komutun yanıtında girdiye
gerek duyduğunda veya düzenleme eylemi hakkında bildirim gerektiğinde,
bilgi mini-tamponda verilir.
Mini-Tamponun Seslendirilmesi
Yazdığınız komutlar veya komut istemine verilen yanıtlar
seslendirir. 1. Bölümde bahsedildiği gibi, boşluk tuşuna basana
kadar tuşladığınız her karakter, sözcük tamamlandığında ise sözcük
size söylenir.
Emacs'ın yanıtlarında ise, mini tampon satırının tamamı, bir
dizindeki dosya adları istenmiş gibi, seslendirilir.
5. Bölümdeki Komutların Özeti
Bu tablo bu bölümde öğretilen tuş dizilimlerini komutların işlevlerini
listeler.
KONTROL-e m
Kip satırını seslendirir.
<düzenleyici komutları>
Komutları söylenir veya mini-tampon seslendirilir.